Feyzullah Hocayev ve Buhara`da Ceditçilik Hareketi

Abstract

Türkistan topraklarında; Çarlık Rusya tarafından Kazan (1552) işgaliyle başlatılan ve Sovyet Rusya döneminde hız kesmeden devam ettirilmiş olan işgallere karşı Türkistan halkının XX. yüzyılda vermiş olduğu tepkilerden biri Ceditçilik olarak adlandırılan hareket olmuştur. Kültürel ve eğitim alanlarında yenileşmeyi savunan bu hareket ilerleyen süreçte tüm Türkistan'da ve Buhara Emirliği içinde siyasi bir hareket olarak yeni bir boyut kazanmıştır. Buhara'da tüccar bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Feyzullah Hocayev hayatı, kişiliği ve siyasi faaliyetleriyle Özbekistan tarihinde önemli bir yere sahiptir. Özbek halkının daha iyi koşullarda var olabilmesi için Buhara Emirliğinde Emir başta olmak üzere birçok devlet adamının karşısına çıkmaya cesaret gösteren Feyzullah Hocayev, Buhara Ceditçilik hareketin baş mimarlarından birisi olmuştur. Bu çalışma Feyzullah Hocayev'in genç yaşta siyasi kariyerindeki büyük başarıları, aldığı eğitimlerle geliştirdiği önemli kişiliğiyle ön plana çıkarak Buhara'da yenileşme sürecinde kendi imkanları doğrultusunda Buhara halkı için gösterdiği büyük gayret ve çabaları konu edecektir. Ayrıca Hocayev'in tarihçi kişiliği ve tecrübeleriyle kaleme almış olduğu eserlerinde vurguladığı amaçlarına değinilecektir. Anahtar kelimeler: Feyzullah Hocayev, Buhara, Buhara Ceditçiliği, Türkistan, Özbekistan.

On the territory of Turkestan; The Tsarist Russia started the invasion of Kazan (1552) and the Soviet Russia during the period of uninterrupted occupation of the Turkish people against the occupation of Turkestan XX. One of the reactions it gave in the 16th century was called movement. This movement, which advocated innovation in cultural and educational fields, gained a new dimension as a political movement in all Turkestan and Bukhara Emirate. Born into a merchant family in Bukhara, Feyzullah Hocayev has an international historical place in his life, his personality and his political activities. Feyzullah Hocayev, who has been the one of the chief architects of Buhara Ceditçilik movement, was the courtier of Bukhara Emirate. This study will focus on Feyzullah Hocayev's great achievements in his political career at a young age, his personality that develops the trainings about them.Key words: Feyzullah Hocayev, Bukhara, Bukhara Society, Turkestan, Uzbekistan