Kur belirsizliğinin dış ticaret üzerindeki etkileri: VAR-MGARCH yaklaşımı ve Türkiye örneği

Abstract

Kur belirsizliğinin ortaya çıkardığı sorunlar Türkiye'nin dış ticaret akımları üzerinde doğrudan ve dolaylı etkiler meydana getirmektedir. Kur belirsizliğinin dış ticaret üzerindeki etkilerinin önemli olması literatürde bu etkinin farklı istatistiksel yöntemler ve farklı dönem aralıklarında araştırılmasına neden olmuştur. Yapılan çalışmalar sonucunda birbiriyle uyuşmayan bulguların ortaya çıktığı görülmüştür. Literatürde farklı sonuçların ortaya çıkmasında, şokların büyüklüğü ve Türkiye'nin dış ticaret ortakları arasında karşılıklı etkileşimin dikkate alınmaması önemli önemli faktörler olarak görülmektedir. Bu amaçla çalışmada, döviz kurunda meydana gelen volatilite (oynaklık) ve oynaklık yayılımı göz ardı edilen bu etkilerle birlikte çalışmada dikkate alınarak kur belirsizliğinin dış ticaret akımları üzerindeki etkisi VAR – MGARCH yöntemi ile 1994:1-2019:1 dönemi aylık frekanstaki veri seti kullanılarak araştırılmıştır. Analiz sonucunda döviz kuru belirsizliğinin dış ticaret üzerindeki etkisi pozitif olduğu görülmüştür. Kur belirsizliğinin ticareti olumlu veya olumsuz etkilemesi ekonomik birimlerin kur riskine karşı tutumuna bağlıdır. Riskten kaçınan firmaların döviz kuru oynaklığı sonucu ortaya çıkan kur dalgalanmaları ile öngörülemeyen maliyetlerinin artması, dış ticarette azalmalar ortaya çıkarabilmektedir.

Problems caused by exchange rate uncertainty have direct and indirect effects on Turkey's foreign trade flows. Importance of the effects of exchange rate uncertainty leads the subject to be investigated in different statistical methods and different period intervals. As a result of the studies, it has seen that contradictory findings have appeared. In the literature, the ignorance of the size of shocks and interaction between Turkey's foreign trade partners are seen as the main factors of the emergence of different results. For this purpose, taking into account the volatility and the propagation of volatility in exchange rate, the effect of exchange rate uncertainty on foreign trade flows have investigated by VAR – MGARCH method by using monthly data set for 1994: 1-2019: 1. As a result of the analysis, the effect of exchange rate uncertainty on foreign trade has found as positive. Whether exchange rate uncertainty affects trade positively or negatively depends on economic agents' attitude towards exchange rate risk. The increase in the unpredictable costs of the firms avoiding risk due to exchange rate fluctuations caused by exchange rate volatility may cause decreases in foreign trade.