Muhafazakâr ve sol aydınların köy enstitülerine bakışı (1940-1970)
- Global styles
- Apa
- Bibtex
- Chicago Fullnote
- Help
Abstract
Köy Enstitüleri, eğitim ve kültür atılımı olarak köye yönelik kurulmuş eğitim kurumlarıdır. İsmet İnönü'nün iktidarı döneminde kurulan bu eğitim kurumları, kapandıktan sonra da çeşitli kanallar aracılığıyla eleştirilerin hedefi olmuştur.1940'da İsmet İnönü'nün siyasi politikalarına uygun olacak şekilde, eğitimde yeni arayışlara gidilmiştir. Bu nedenle, 1940'dan itibaren eğitim kurumları değişimin en küçük birimi olarak görülmüştür.Köye gönderilen öğretmenler aracılığı ile, köyün kalkındırılması hedeflenmiştir. Fakat, 1946 sonrası çok partili hayata geçiş sancılarının başlamasıyla birlikte, bu kurumlar eleştirilerin hedefi olmuştur. Bu süreçte, Köy Enstitülerinin kapanmasına neden olan, 'antikomünist' söylemler uzun dönem giderek artmıştır. Eğitim kurumları, döneme tanıklık yapmış aydınlardan bağımsız olarak düşünülmez. Bu doğrultuda, Köy Enstitülerini dönemin havası, siyasi, ideolojik ve sosyal boyutu da göz önünde bulundurularak aydınların çerçevesinden incelenme olanağını gerekli kılmıştır. Bu kapsamda, 1940-1970 arası döneme tanıklık yapmış olan muhafazakâr ve sol aydınların bakış açılarını incelemek temel hedeflerden biri olacaktır.1940-1970 arası döneme, tanıklık yapmış olan muhafazakâr aydınlar arasında; Necip Fazıl Kısakürek, Nejdet Sançar, Osman Yüksel Serdengeçti, Fethi Tevetoğlu, Peyami Safa ve İlhan Darendelioğlu yer almıştır. Bu muhafazakâr aydınlar, enstitüleri antikomünist söylemlere dayanarak eleştirme yolunu seçmişlerdir. Bu doğrultuda, muhafazakâr aydınların eleştirilerinin dozu dergi ve kitaplarında zaman zaman artmıştır.1940-1970 arası döneme, tanıklık yapmış olan sol aydınlar arasında; Hasan Ali Yücel, İsmail Hakkı Tonguç, Mehmet Başaran, Talip Apaydın, Sabahattin Eyüpoğlu, Hürrem Arman, Nadir Gezer, Rauf İnan, Abdullah Özkucur, Mahmut Makal ve Fakir Baykurt yer almıştır. Bu aydınlar, Köy Enstitülerine ve kendilerine yöneltilen iddiaların asılsız olduğunu dile getirmişlerdir. Bu doğrultuda, enstitülere ve sol aydınlara yöneltilen iddialarda siyasi konjonktürün de etkisi hissedilir boyuta ulaşmıştır. Bu kapsamda, sol aydınlar dönem boyunca çeşitli kesimler tarafından, komünist olmakla suçlanmışlardır. Bu nedenle, sol aydınlar 1940-1970 arası dönemde uğramış oldukları haksızlıkları; kitap, gazete ve dergiler aracılığıyla seslerini duyurma yolunu seçmişlerdir.Anahtar Kelimeler: Köy Enstitüleri, Aydın, Eğitim, Sol, Muhafazakârlık, Milliyetçilik Village Institutes are educational institutions established for the village as the Education and Culture initiative. After the closure of these educational institutions established during the rule of İsmet İnönü, they became the target of criticism through various channels. In accordance with İsmet İnönü's political policies, new searches were made in education in 1940. Therefore, educational institutions have been regarded as the smallest unit of change since 1940.It was aimed to develop the village through the teachers sent to the village. However, with the start of the painful process of transition to multi-party life after 1946, these institutions became the target of criticism. The 'anticommunist' discourses that led to the closure of the Village Institutes increased in this process. Educational institutions are not considered independent of intellectuals who have witnessed the period. In this respect, the Village Institutes made it necessary to examine the mood, political and ideological dimensions of the period from the framework of intellectuals. In this context, it will be one of the main objectives to examine the perspectives of conservative and left intellectuals who witnessed the period between 1940-1970. Necip Fazıl Kısakürek, Nejdet Sançar, Osman Yüksel Serdengeçti, Fethi Tevetoğlu, Peyami Safa and İlhan Darendelioğlu were among the conservative intellectuals who witnessed the period between 1940 and 1970. These conservative intellectuals chose to criticize the institutes based on anticommunist discourses. Accordingly, the dose of criticism of conservative intellectuals increased from time to time in magazines and books.Hasan Ali Yucel, Ismail Hakki Tonguc, Mehmet Basaran, Talip Apaydin, Sabahattin Eyupoglu, Hurrem Arman, Nadir Gezer, Rauf Inan, Abdullah Ozkucur, Mahmut Makal and Fakir Baykurt were among the leftist intellectuals who witnessed the period between 1940-1970. These intellectuals stated that the allegations against the Village Institutes and them were groundless. In this respect, the political conjuncture has had a noticeable effect on the allegations directed against institutes and leftist intellectuals. In this context, the leftist intellectuals have been accused of being communist by various sections during the period. For this reason, the leftist intellectuals have chosen to make their voices heard through the books, newspapers and magazines against the injustices they have experienced in the period between 1940-1970.Key Words: Village Institutes, Intellectual, Education, Leftist, Conservatism, Nationalism
Collections