Maden çalışanlarında yürütücü işlev bozukluklarının günlük yaşam sorunları ile ilişkisi

Abstract

Sinem Tuğçe Yardibi, Maden Çalışanlarında Yürütücü İşlev Bozukluklarının Günlük Yaşam Sorunları İle İlişkisi. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanlık Tezi. Zonguldak, 2019Amaç: Çalışma ortamının kendine özgü şartları ve zorluğunun, maden çalışanlarının ruh sağlığı üzerine olumsuz etkileri bilinmektedir. Fakat maden çalışanlarında yürütücü işlevleri ve günlük yaşam aktivitelerini değerlendiren bir çalışma bulunmamaktadır. Bundan dolayı mevcut çalışma, maden çalışanlarının kişisel özelliklerini, yürütücü işlevlerini, aile işlevlerini, dürtüsel satın alma eğilimlerini, depresyon ve anksiyete belirtilerini sağlıklı kontrollerle karşılaştırmak ve yürütücü işlevlerin günlük yaşam işlevlerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır.Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini 50 maden çalışanı ve 50 sağlıklı kontrol olmak üzere 100 gönüllü oluşturmaktadır. Çalışmaya dâhil olma şartlarını taşıyan katılımcıların kişisel ve klinik bilgileri; sosyo-demografik veri formu ile, aile işlevleri; Aile Değerlendirme Ölçeği ile, dürtüsel satın alma eğilimleri; Dürtüsel Satın Alma Ölçeği ile, depresif belirtileri; Beck Depresyon Ölçeği ve anksiyete belirtileri; Beck Anksiyete Ölçeği ile değerlendirilmiştir. Sonrasında maden çalışanlarının yürütücü işlev performansları; Stroop Testi, Wisconsin Kart Eşleme Testi, Londra Kulesi Testi, Sözel Bellek Süreçleri Testi ve Raven Standart Progresif Matrisler Testi ile derecelendirilmiştir. Elde edilen veriler uygun veri setlerine kaydedilerek, analize tabi tutulmuştur.Bulgular: Maden çalışanlarının sağlıklı kontrollere göre 6 kat daha fazla boşandıkları, yaklaşık 2 kat daha fazla alkol kullandıkları, 2,5 kat daha fazla kumar-bahis-şans oyunu oynadıkları, 2,5 kat daha fazla borçlanma durumu olduğu saptandı. Maden çalışanı grubunun %28,0'inde aile içi şiddet olduğu fakat kontrol grubunda aile içi şiddet olmadığı bulunmuştur. Aile Değerlendirme Ölçeği Genel işlevler alt ölçeğinde maden çalışanlarının istatistiksel olarak daha düşük puana sahip olduğu bulunmuştur (t=2,887, p<0,01). Yürütücü işlev performanslarını değerlendiren Stroop Testi, Wisconsin Kart Eşleme Testi, Londra Kulesi Testi, Sözel Bellek Süreçleri Testi ve Raven Standart Progresif Matrisler Testlerinde Maden çalışanlarının sağlıklı kontrollere göre istatistiksel olarak daha düşük performans sergilediği bulunmuştur (p≤0.05). Ayrıca yürütücü işlevlerdeki düşük performansın aile işlevleri üzerine (özellikle genel işlevler ve problem çözme) olumsuz etkisi olduğu bulunmuştur.Sonuç: Bu çalışma maden çalışanlarının yürütücü işlev ve aile işlevlerine koruyucu ve iyileştirici müdahalelerin gerekliliğini göstermektedir. Ayrıca çalışmamız Maden çalışanlarının alkol kullanma, borçlanma, aile içi şiddet gibi günlük yaşam sorunlarının daha fazla olmasının sebebinin, yürütücü işlev performanslarının düşüklüğü olabileceğini önermektedir. Maden çalışanlarının yürütücü işlevlerinin günlük yaşam olaylarına etkisinin daha iyi anlaşılabilmesi için geniş örneklemli takip çalışmalarına ihtiyaç vardır.Anahtar Sözcükler: Yer altı maden ocağı, maden çalışanı, yürütücü işlevler, aile işlevleri, çalışma koşulları, dürtüsel satın alma.

Sinem Tuğçe Yardibi, Relationship between Executive Functional Disorders and Daily Life Problems in Mine Workers. Zonguldak Bulent Ecevit University Faculty of Medicine, Thesis of Mental Health and Diseases. Zonguldak, 2019.Objective: The specific conditions and difficulties of the working environment are known to have negative effects on the mental health of mine workers. However, there is no study evaluating executive functions and activities of daily living. Therefore, the present study was conducted to compare the personal characteristics, executive functions, family functions, impulsive buying tendencies, depression and anxiety symptoms of mine workers with healthy controls and to determine the effect of executive functions on daily life functions.Materials and Methods: The sample of the study consists of 100 volunteers, 50 mine workers and 50 healthy controls. Personal and clinical information of the participants who were included in the study were evaluated with socio-demographic data form, family functions with Family Assessment Scale, impulsive purchasing tendencies with Impulsive Purchasing Scale, depressive symptoms with Beck Depression Inventory and anxiety symptoms with Beck Anxiety Scale. Afterwards, executive function performances of mine workers were graded with Stroop Test, Wisconsin Card Matching Test, London Tower Test, Verbal Memory Process Test and Raven Standard Progressive Matrices Test. The data obtained were recorded in the appropriate data sets and analyzed. Results: Mine employees divorced 6 times more than healthy controls, they used about 2 times more alcohol, 2.5 times more gambling-betting-chance games, 2.5 times more borrowing status was determined. It was found that 28,0% of the mine worker group had domestic violence but the control group had no domestic violence. It was found that mine workers had statistically lower scores in the general functions subscale (t = 2.887, p <0.01). Stroop Test, Wisconsin Card Matching Test, London Tower Test, Verbal Memory Process Test and Raven Standard Progressive Matrices Tests evaluating executive function performances were found to be statistically lower in mine workers than healthy controls (p≤0.05). It was also found that poor performance in executive functions had negative effects on family functions (especially general functions and problem solving).Conclusion: This study demonstrates the necessity of preventive and curative interventions on the executive and family functions of mine workers. In addition, our study suggests that the reason for having more daily life problems such as alcohol use, borrowing and domestic violence may be the poor performance of the mine workers. Large-scale follow-up studies are needed to better understand the impact of mine workers' executive functions on daily life events.Key Words: Underground mine, mine worker, executive functions, family functions, working conditions, impulsive purchasing.