Dişliler için yüzey yorulması test cihazı geliştirilmesi ve yağ viskozitesinin etkisinin araştırılması

Abstract

ÖZETYüksek Lisans TeziDİŞLİLER İÇİN YÜZEY YORULMASI TEST CİHAZI GELİŞTİRİLMESİ VEYAĞ VİSKOZİTESİNİN ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASIKerim KIZILASLANT.C.Afyonkarahisar Kocatepe ÜniversitesiFen Bilimleri EnstitüsüMakine Eğitimi Ana Bilim DalıDanışman: Yrd. Doç. Dr. İbrahim MUTLUMakine sistemlerinde hareket ve güç ileten elemanların başında dişli çarklargelmektedir. Dişli çarklar zamanla aşınmakta ve birçok olumsuz faktörü de beraberindegetirmektedir. Yapılan incelemeler neticesinde dişli çarklardaki aşınmaların birçokfaktörlere bağlı olduğu ortaya konulmuştur. Bunların en önemlilerinden biriside;yağların viskozitesidir. Aşınma türlerinden biri olan pitting hasarlarının yağlamakoşullarının yetersiz olmasından kaynaklandığı söylenebilir.Bu deneysel çalışmada, değişik viskoziteye sahip yağlayıcıların, güç ve hareketiletiminde yaygın olarak kullanılan elemanlardan olan düz dişli çarklardaki aşınmayaolan etkileri incelenmiştir. Deneyler Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi BilimselAraştırmalar Fonu tarafından desteklenerek imal edilen dişliler için yüzey yorulma testdüzeneğinde yapılmıştır. Yapılan bu düzenekteki yükleme durumu, diğer düzeneklerdeolduğu gibi mekanik değil elektiriki olarak gerçekleştirilmiştir. Testler özel olarakyapılan düz dişli çarklar üzerinde gerçekleştirilmiştir.Deneysel çalışmalar esnasında dişli çarklar üzerinde farklı yağ viskozitelerinin etkileriniinceleyebilmek için; test dişlisinin malzemesi, devir sayısı, sıcaklık ve uygulanan yüksabit tutulmuş, buna karşılık farklı viskoziteye sahip yağlayıcılar kullanılmıştır. Dişlitest numunelerinin deney öncesi ve sonrası ağırlıklarının tespiti, yüzeypürüzlülüklerinin ölçümü, yapılmıştır.Sonuç olarak deney numuneleri 5 milyon devir yaptıktan sonra durdurulmuş veincelemeler yapılmıştır. Yüzey pürüzlülük testlerinde çıkan sonuçlara göre yağiiiviskozitesi düştükçe yüzey pürüzlülüğünün ve malzeme kaybının arttığı görülmüştür.SEM fotoğrafları incelendiğinde pittingler dişli uç kısımlarında yoğunlaşmıştır. Ayrıcadüzensiz bir yapıda olduğu ve ayrıca yağ viskozitesi düştükçe pitting boyutlarının arttığıgörülmüştür. Böylece değişik viskoziteli yağların yük taşıma kabiliyeti ve etkilerinindişli çark profil yüzeylerinde ne gibi hasarlar meydana getirebileceği sorularına cevaparanmıştır.2007, 96 SayfaAnahtar kelimeler: Düz dişli, Yağ viskozitesi, Aşınmaiv

ABSTRACTM. Sc. ThesisPRODUCTION OF A TEST MECHANISM FOR GEAR SURFACE FATIGUEAND INVESTIGATION ON THE EFFECT OF THE OIL VISCOSITYKerim KIZILASLANAfyonkarahisar Kocatepe UniversityGraduate School of Natural and Applied SciencesDepartment of Machine EducationSupervisor: Asist. Prof. Dr. İbrahim MUTLUGears are the ones which come first elements of movement and power transfer inmachinery systems. Gears are worn by time and then this comes with many negativefactors. After investigations it has been put forward that it depends on many factors tobe worn at gears. One of the most important of them is lubricator viscosity. It can besaid that pitting damages which is one of the wearing kind, are resulted frominsufficient lubrication conditions.In this experimental study case, the effects of different lubricants, which have severalviscosities, on spur gears which are used in power and motion transmission, have beeninvestigated. Experiments have been made on the gear fatiguing system which has beendeveloped by supports from the Fund of Scientific Investigations at University ofAfyon Kocatepe. In the system, load conditions were realized by electrical way unlikethe other systems which use mechanical way. Tests were done on special made spurgears. In order to investigate of the effects of several oil viscosities on gears, material,revolution count, temperature and load applied, were kept constant; on the other hand,variable lubricants which have several viscosities were used. Either before or after thetests, weight detection of the gear samples and measurement of the surface roughnesswere done.Thus, experimental samples have been stopped and investigated after 5 millionrevolutions. In according to the surface roughness tests the more oil viscosity decreasessurface roughness and material lose raise.vIt has been sought in the SEM photos that pittings get condensed on the edges of thegears. Also it is seen that they are in an irregular structure and also the more oilviscosity get lower pitting sizes get increase.Consequently, the answers have been sought for the questions like load carryingcapability of the oils which have several viscosities, and what kind of damages couldbe happened on the gear surfaces by those effects.2007, Page: 96Keywords: Spur gear, oil viscosity, wearingvi