Entegre raporlamanın işletmelerin finansal performansları üzerindeki etkisinin yapısal eşitlik modeli ile ölçülmesi

Abstract

Kurumsallaşmanın temelini oluşturan bilgilendirme ve şeffaflığın öneminin giderek artması, günümüzde işletmelerin performanslarının sadece finansal olarak açıklanmasını yetersiz kılmıştır. Dahası işletmelerin sosyal ve çevresel açıdan da topluma karşı sorumlu olduğunun altını çizen sürdürülebilirlik kavramının dünya gündemine oturması, beraberinde işletmelerin performanslarını sosyal ve çevresel açıdan da ifade edebilecekleri kurumsal raporları ortaya çıkarmıştır. İşletmelerin dönem sonu finansal raporlarına ek olarak sosyal ve çevresel performanslarını açıkladıkları; sosyal raporlar, çevresel raporlar, üç boyutlu raporlama (TBL), kurumsal sosyal sorumluluk raporları, sürdürülebilirlik konularıyla ilgili genişletilmiş faaliyet raporları ve bağımsız sürdürülebilirlik raporları zamanla bilgi karmaşıklığı olarak algılanmış ve bir işletmeye ait birden fazla rapor bulunması bu raporların değerlendirilmesini güçleştirmiştir. Bu bağlamda, işletmelerin finansal ve finansal olmayan bilgilerini tek bir raporda gösterilmesini öngören entegre raporlama ortaya çıkmıştır. İşletmelerin sosyal, çevresel ve ekonomik tüm performans göstergelerini tek bir raporda açıklayarak aynı zamanda işletmelere değer katmayı hedefleyen entegre raporlamanın, bu hedefi doğrultusunda işletmelerin entegre raporlarının finansal performansları üzerinde etkisinin olup olmadığı araştırmamızın ana konusunu oluşturmaktadır. Araştırmada, öncelikle işletmelerin sosyal, çevresel ve ekonomik performanslarını ifade eden teorik bir model oluşturulmuştur. Bu model çerçevesinde, entegre raporlamaya en yakın rapor yayınlayan BİST Sürdürülebilirlik Endeksi'ne kayıtlı işletmelerin 2016–2017 yıllarında yayınladıkları sürdürülebilirlik, faaliyet ve entegre raporları, işletmelerin sosyal ve çevresel performans göstergeleri olarak ele alınmış ve Uluslararası Entegre Raporlama Çerçevesi (IIRF)'nde yer alan ilkeler doğrultusunda içerik analizine tabi tutulmuştur. İçerik analizi ile sayısallaştırılan sosyal ve çevresel performans göstergeleri ve ekonomik performans göstergelerinin (işletmelerin dönem sonu zorunlu yayınladıkları bilanço ve gelir tablolarından elde edilen finansal rasyolar) işletmelerin finansal performansına (Aktif karlılığı-ROA ve Öz Kaynak karlılığı-ROE) olan etkisi 'SPSS for Windows 22.00 ve AMOS 22.0' programı kullanılarak Yapısal Eşitlik Modellemesi Yol Analizi Yöntemi aracılığıyla ayrı ayrı analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırmanın sonucunda entegre rapor yayınlamayan 41 işletmenin performans göstergeleri; ROA'yı % 55, ROE'yi ise % 32 oranda etkilerken, entegre rapor yayınlayan ve yayınlamayan 44 işletmenin performans göstergelerinin; ROA'yı % 63, ROE'yi ise % 35 oranda etkilediği, entegre rapor yayınlayan 3 işletmenin performans göstergelerinin ise; ROA'yı % 70, ROE'yi ise % 82 oranda etkilediği görülmüştür. Dolayısıyla araştırma sonucunda entegre raporlamanın işletmelerin finansal performansları üzerinde olumlu etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.

The increasing importance of information and transparency, which form the basis of institutionalization, has rendered only the financial disclosure of enterprises' performances inadequate. Moreover, the concept of sustainability, which underlines the fact that enterprises are socially responsible for the society in terms of social and environmental aspects, has brought the corporate reports that the companies can express their performance in terms of social and environmental aspects. In addition to the end-of-period financial reports, the enterprises have announced their social and environmental performance; social reports, environmental reports, three-dimensional reporting (TBL), corporate social responsibility reports, extended activity reports on sustainability issues and independent sustainability reports have been perceived as information complexity over time and the existence of multiple reports of a business has made it difficult to evaluate these reports. In this context, integrated reporting has emerged in order to show the financial and non-financial information of the enterprises in a single report. The main issue of our study is to determine whether the integrated reporting aiming to add value to the enterprises by adding all the social, environmental and economic performance indicators of the enterprises in a single report and also to the financial performance of the integrated reports of the enterprises. In the research, first of all, a theoretical model which expresses the social, environmental and economic performance of the enterprises has been formed. Within the framework of this model, the sustainability, activity and integrated reports of the enterprises registered with the BIST Sustainability Index published in 2016–2017 as the nearest report to integrated reporting were considered as the social and environmental performance indicators of the enterprises and subjected to content analysis in line with the principles included in the International Integrated Reporting Framework (IIRF). The effects of social and environmental performance indicators and economic performance indicators (financial ratios obtained from the balance sheet and income statements issued by the enterprises at the end of the period) digitized by the content analysis on the financial performance of the (Return on assets-ROA and return on equity-ROE) enterprises were analyzed and interpreted separately using the Structural Equation Modeling (Path Analysis) using the 'SPSS for Windows 22.00 and AMOS 22.0' program. As a result of the research, the performance indicators of 41 enterprises that do not publish integrated reports; while it affects 55% of ROA and 32% of ROE, the performance indicators of 44 enterprises that publish and do not publish integrated reports; it affects 63% of ROA and 35% of ROE, the performance indicators of the 3 enterprises that publish integrated reports; It affects 70% of ROA and 82% of ROE. Therefore, it is concluded that integrated reporting has a positive effect on financial performance of enterprises.