Afyonkarahisar merkezdeki kaplıcalarda radon konsantrasyonu ve yıllık etkin doz oranlarının belirlenmesi

Abstract

Renksiz, tatsız, kokusuz ve an ağır soy gaz olan radon, doğal uranyum radyoaktif serisi üyesi olan radyumun alfa bozunması sonucu oluşur. Radon, yeraltı suları ile taşınarak ve yer kabuğundaki açıklıklardan sızarak atmosfere karışır. Dünyandaki ortalama doğal radyasyona radonun katkısının yaklaşık %50 olduğu ve Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre sigaradan sonra akciğer kanserine yol açan ikinci etmen olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, kapalı ortam radon aktivite konsantrasyonunun ve radondan kaynaklanan yıllık ortalama etkin doz eşdeğerinin belirlenmesi gerekmektedir.Bu çalışmada, Afyonkarahisar'da bulunan 10 farklı termal tesiste CR-39 nükleer iz detektörleri kullanılarak bir yıl boyunca 3'er aylık periyotlarda 4 defa radon aktivite konsantrasyonu ölçümü yapılmıştır. Sonuç olarak, radon aktivite konsantrasyonu termal ortamlarda 63,88 ± 5,13 Bq/m3, ofis ortamlarında ise 77,21 ± 8,86 Bq/m3, ve yıllık ortalama etkin doz eşdeğerleri kaplıca ortamlarında 0,403±0,050 mSv, ofis ortamlarında ise 1,023±0,195 mSv olarak elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlar hem ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından belirlenen değerlerle karşılaştırıldı, hem de ölçüm dönemindeki radon aktivite konsantrasyonunun değişimlerinin nedenleri meteorolojik veriler bağlamında tartışılmıştır.2014, xi+68Anahtar kelimeler: Kapalı ortam radon konsantrasyonu, Kaplıca, CR-39 nükleer iz detektörü, Yıllık ortalama etkin doz eşdeğeri, Meteorolojik parametreler.

The colorless, tasteless, odorless and heaviest inert gas of radon originates from the alpha decay of radium which is the member of Uranium natural radioactive series. Radon is released into the atmosphere trough earth's crust cracks and transporting by ground water. World average of radon contribution to the natural radioactivity is known as about 50% and it is the second factor causing lung cancer after smoking according to World Health Organization report. Therefore, it is necessary to determine the radon activity concentration in dwellings and the annual average effective dose equivalent arising from radon exposure.In this study, radon activity concentration measurements were done at 10 different thermal facilities in Afyonkarahisar using CR-39 nuclear track detectors for one year with three month period. As a result, the radon activity concentrations are 63.88±5.13 Bq/m3 in thermal places, 77,21±8,86 Bq/m3 in offices and annual average effective dose equivalents are 0,403±0,050 mSv in spas, 1,023±0.195 mSv in offices. Obtained results were both compared with known values defined by national and international organizations, and the anomalies in radon activity concentrations in this period were discussed on the dependence of meteorological data.2014, xi+68Key words: Radon concentration in dwellings, Spa, CR-39 nuclear track detector, Annual average effective dose equivalent, Meteorological parameters.