Farklı konum açıları kullanılarak kuru kafadan elde edilen panoramik radyografi ve konik ışınlı bilgisayarlı tomografi görüntülerinin karşılaştırılması ve değerlendirilmesi

Abstract

Diş hekimliğinde özellikle implant cerrahisi öncesi, sırasında ya da sonrası takip amaçlı çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır. Görüntülerin doğruluğu yansıtması tedavinin başarısı açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. İmplant planlanırken ya da sonrasında en çok kullanılan iki görüntüleme yöntemi vardır: panoramik görüntüleme ve konik ışınlı bilgisayarlı tomografi (KIBT). Bu iki görüntüleme yönteminde ise görüntü elde edilirken hasta başının doğru konumlandırılması yapılan ölçümlerin güvenilirliği ve uygulanacak tedavinin başarısı açısından son derece önemlidir. Konumlamaya bağlı görüntü bozulmalarının sonucunda görülen magnifikasyon, ölçümlerin doğruluğuna gölge düşürmektedir. Bazı görüntüler ufak konumlandırma hatalarını gizleyebilmekte bazıları ise film tekrarlarına sebebiyet vermektedir Çalışmanın amacı; çeşitli baş konumlandırmalarıyla alınan KIBT ve panoramik görüntülerinde vertikal magnifikasyonun çenelerin farklı bölgelerinde ve bölgelerdeki alveolar kemik seviyelerinde ne kadar değiştiğinin tespitidir. Bu amaç dahilinde kuru kafa model üzerindeki 28 diş bölgesindeki alveolar kemiğin üç seviyesine eşit aralıklarla eş boyutlarda (3,15-2mm) metal küreler yerleştirilip farklı konumlarda 15 adet panoramik (PaX-Primo dental X-ray sistem, VATECH ,Hwaseong-si, Gyeonggi-do,KORE 60kV, 2mA 11,5 sn) ve 30 adet KIBT görüntüleri ( Kodak 9000/3D sistem Carestream Healt Inc, Rechester New York ABD 70 kV, 10 mA 32-35sn) elde edilmiştir. Daha sonra görüntülerdeki tüm kürelerin dikey boyutları panoramik röntgenler için image j görüntü analiz programı, KIBT görüntüleri için cihazın kendi ölçüm programı kullanılarak ölçülmüştür. Elde edilen 2520 ölçüm üç hafta ara ile aynı gözlemci tarafından tekrarlanmıştır. Gözlemcinin iki ölçümü arasında yüksek uyum bulunduğundan (p=0,986) ikinci ölçümler değerlendirilmede kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler Kolmogorov-Smirnov, Kruskal-Wallis, Mann-Whitney U, Wilcoxon, ANOVA testleri kullanılmıştır. Her iki görüntüleme yönteminde de konum değişikliğiyle vertikal boyut değişikliği arasında anlamlı fark bulunmuştur(p<0.05). En fazla büyüme gösteren bölge üst çene posterior bölgelerken, en az büyüme gözlenen bölgeler alt çene anterior ve posterior bölgeler olmuştur. Alveolar kemik seviyeleri bakımından ise normal konumda bir fark yokken diğer konumlarda fark bulunmuştur(p<0,05). KIBT görüntüleri konum değişikliği ile büyüme 1mm'nin oldukça altında olup panoramik görüntüye göre daha güvenilir bulunmuştur. Ancak panoramik görüntüde de konumdan çok sapmalar olmadığı sürece özellikle alt çene için ve üst çene anterior bölgedeki dikey ölçümler için güvenilir bulunmuştur.Anahtar Sözcükler: Panoramik görüntüleme; KIBT; Farklı baş konumları; Vertikal magnifikasyon

Various imaging techniques are used in dentistry, especially before, during or after implant surgery. The correctness of the images has a very important place in terms of the success of the treatment. There are two commonly used imaging methods either during or after implant planning: Panoramic imaging and cone beam computed tomography (CBCT). In these two imaging techniques, accurate positioning of the patient's head while obtaining the image is extremely important in terms of the reliability of the measurements and the success of the treatment. The magnification seen at the end of the positional image distortions reduces the reliability of measurements. Some images can hide small positioning errors and others cause radiograph repetitions. Aim of the study; the vertical magnification in the CBCT and panoramic images that were taken with various head positions is how much have changed in different regions of the jaws and in the alveolar bone levels of the regions. For this purpose, metal spheres of the same size (3,15-2mm) were equally spaced to the three levels of the alveolar bone in the 28 tooth regions on the dry head model and 15 panoramic (PaX-Primo dental X-ray system, VATECH ,Hwaseong-si, Gyeonggi-do,KOREA 60kV, 2mA, 11,5sec) and 30 CBCT images (Kodak 9000/3D system Carestream Healt Inc, Rechester New York ,USA 70 kV, 10 mA 32-35sec) were obtained in different positions. Then, for panoramic radiographs measurements, imageJ image analysis program and for KIBT images measurements the device's own measurement program were used. 2520 measurements obtained from the vertical dimensions of all the spheres in the images were repeated by the same observer at intervals of three weeks. Because found high consistency between the two measurements of the observer (p = 0.986), the second measurements were used for the evaluation. Descriptive statistics Kolmogorov-Smirnov, Kruskal-Wallis, Mann-Whitney U, Wilcoxon and ANOVA tests were used in the evaluation of the data. There was a significant difference between the position change and vertical dimension change in both imaging techniques (p <0.05).In both imaging techniques, the region with the highest magnification rate was the posterior region of the upper jaw and the region with the least magnification was the anterior and posterior regions of the lower jaw. In terms of alveolar bone levels, there was not a difference in normal position while there was a difference in other positions (p<0,05). CBCT images were found to be less changeable than 1mm with position change and more reliable than panoramic view. However, the panoramic image is also reliable for vertical measurements especially for the lower jaw and the anterior region of upper jaw, as long as there is not much deviation from the position.Key words: Panoramic imaging; CBCT; Different head positioning; Vertical magnification