İstanbul elektrik tramvay ve tünel işletmelerinde çalışan otobüs sürücülerinin motivasyonunu etkileyen psikososyal risk faktörlerinin araştırılması

Abstract

İş yerleri ve çalışma koşulları her geçen gün hızla değişmektedir. Değişen iş koşulları fiziksel, kimyasal, biyolojik risklerin yanında, sağlığı olumsuz etkileyen psikososyal risk faktörleri gibi yeni riskleri de ortaya çıkarmaktadır. Psikososyal risk faktörleri iş stresi ile ilişkilidir ve çalışanın yeteneği, kapasitesi ve ihtiyaçları işin gereksinimleri ile eşleşmediğinde çalışanların üzerinde olumsuz fiziksel ve duygusal yanıtların oluşmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada belediye halk otobüs sürücülerinin motivasyonunu etkileyen psikososyal risk faktörleri ve sürücülerin öfkelenmelerine etki eden faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Kesitsel tipte bir çalışmadır. Araştırmada kullanılan anket soruları araştırmacı tarafından hazırlanmıştır. Araştırmanın evrenini İETT'de çalışan 621 belediye halk otobüsü sürücüsü oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan belediye halk otobüsü sürücülerinin hepsi erkektir. Katılımcıların yaş ortalaması 40 ± 7' yıldır. Otuzdört yaşın altında olan sürücüler 45 yaşın üstünde olan sürücülere göre (p=0,031), işin zihinsel zorluğunu yüksek olarak algılayan (p<0,001), işinden memnun olmayan (p=0,006), sözel ve fiziksel şiddet ile daha sık karşılaşan (p<0,001) belediye halk otobüsü sürücüleri yolcular ile iletişimlerinde daha sık sorun yaşamaktadırlar. İşin zihinsel zorluk seviyesini yüksek algılayan (p=0,023), işinden memnun olmayan (p<0,001), bölünmemiş vardiya türünde çalışan (p=0,033), sözel-fiziksel şiddet ile daha sık karşılaştığını (p<0,001) belirten belediye otobüs sürücüleri daha sık öfkelenmekte ve daha sık kontrollerini kaybetmektedirler. Çalışanların ruh sağlığına ve refahına işyeri ortamının katkısı önemli bir etki yaratmaktadır. İş stresiyle mücadelede bireyler ve kurumlar tarafından öncelikle bu durumun bireysel bir sorun olmadığının kabulü ve bu ön şartla çözümsel yakaşımların sağlanmaya çalışılması başarıyı arttıracaktır. Anahtar sözcükler: Belediye halk otobüsü sürücüsü, İşin zihinsel zorluğu, Psikososyal risk faktörleri, İş stresi, Halk otobüsü sürücülerinde öfke

According to the rapid change of work conditions and places, psychosocial effects as well as physical, chemical and biological risks can increase. Psychosocial risk factors that are associated with work stress, occur when the work conditions do not match the talents, capacities and necessities of the workers, as a result negative physical and emotional responses can be expected from the workers. The present study aims to determine psychosocial risk factors that effect the motivation and anger of public bus drivers.This was a cross-sectional study.The participants were 621 male public bus drivers in İstanbul. The data was collected in the form of survey, created by investigator. The comparison of drivers ; younger than 34 years old to older than 45 years old (p=0,031) ; perceived higher mental difficulty of their work (p<0,001), unsatisfied with their work (p=0,006), exposed more frequent verbal and physical violence (p<0,001) reported more problems while communicating with passengers. The drivers who perceived higer levels of mental diffulty( p=0,023), unsatisfied with their work (p<0,001) , not working at split shifts (p=0,033), exposed more frequent verbal and physical violence (p<0,001) are having more frequently anger and losing their self-control. Workplace environments have significant effects to the mental health and well-being of employees. While struggling to manage work stress ; individuals and institutions should accept firstly; this issue is not an individual matter and by that precondition; if analytical approachments can be providen, increase the success of the results.Key words: Puplic bus drivers, mental difficulty of work, psychosocial risk factors, work stress, anger in public bus drivers