İstanbul`da Mimar Sinan`a ait 16. yüzyıl camilerinde bulunan çini üzerindeki kitabeler

Abstract

Türk sanatlarının en parlak devri olarak bilinen 16. yüzyıl, hat sanatında da önemli gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir. Bu devirde yazılan kitabeleri incelemenin bir yolu da İstanbul'da Mimar Sinan'a ait 16. yüzyıl camilerinde bulunan çini kitabelerin incelenmesidir. 16. yüzyılda Mimar Sinan tarafından İstanbul'da inşa edilen ve süslemesinde çini kullanılan tüm camiler incelenip, içlerinde çini üzerine yazılmış kitabeler bulunanlar tezin kapsamına alındı. Araştırılacak olan yapılar tespit edildikten sonra çini kitabelerinin fotoğrafları çekilip ölçüsü alınabilenlerin ölçüsü alındı. Konuyla ilgili kaynaklardan da araştırmamızın konusu olan camiler, çini ve hat sanatıyla alakalı bilgiler toplanarak bir katalog bölümü oluşturuldu. Bu bölümde önce camilerin tarihçesi, mimarisi ve süslemesiyle alakalı genel bilgiler verilip, sonra çini kitabelerin tek tek incelemesi ve değerlendirilmesi yapıldı. Elde edilen veriler doğrultusunda incelenen yapılardaki çini kitabeler, bu kitabelerde kullanılan metinlerin yapıyla ilişkisi, kitabelerin biçimlerinin yapıyla ilişkisi, kullanılan yazı çeşitleri ve hattatlar hakkında genel bir değerlendirme yapılarak araştırmanın sonuç bölümüne ulaşıldı. Özet olarak bu kitabeler kompozisyon, estetik, yazı dili, yazı çeşidi ve metinlerin anlamı açısından incelenmiş ve hat sanatı açısından değerlendirilmesi yapılarak hem yapı içerisinde bulunduğu yer, hem de metinlerin yapıyla olan ilişkisinin değerlendirilmesi yapıldı. Bunların yanında incelenen camilerin ve kitabelerin günümüzdeki vaziyetinden de bahsedildi.ANAHTAR KELİMELER: Hat, Çini, Kitabe, Osmanlı, Mimari

16.century which is known as the brightest age of the Turkish art is also an important era for calligraphy. One way of invastigating the inscriptions written in this era is to investigate the inscriptions produced by tile in mosques builded by Mimar Sinan in İstanbul in the 16.century. Firtly, the mosques builded by Mimar Sinan in İstanbul in the 16.century and decorated with tile were examined and the mosques which have the inscriptions produced by tile were selected as the content of the thesis. After the mosques determined, the inscriptions produced by tile were photographed and the ones which are measurable were measured. Catalog section was written through gathering information from resources about the mosques that are investigated for thesis, tile and calligraphy. In this section, fistly, short history of mosques, architecture of the mosques and decoration of the mosques were informed, then the inscriptions produced by tile were investigated and evaluated one by one. An overall evaluation was carried out about the inscriptions produced by tile in the mosques, the relationship between the used texts on inscriptions and the mosques, the relationship between forms of inscriptions and the structure of mosques, used fonts and calligraphers. As a summary, both the location of inscriptions in the mosque and the relationship between the texts and the mosque were investigated through examining these inscriptions in terms of design, aesthetic, written language, fonts, meaning of texts, and evaluating with regard to calligraphy. Furthermore, the conditions of these mosques and inscriptions at the present time were informed.KEY WORDS: Calligraphy, Tile, Inscription, Ottoman, Architecture