Yaşamsal deneyimlerin resim sanatına yansıtılması: Taşçıoğlu Konağı apartmanından kentsel dönüşüm uygulaması nedeni ile göç eden kadınların resimleri ve hikâyeleri

Abstract

Bu çalışmada, yaklaşık 60 yıllık mazisiyle metruk hale gelmiş bir mekan olan Taşçıoğlu Apartmanı'nda bir süre boyunca bir arada yaşamış komşular konu edilmiştir. Bu komşularla çalışma yapılmasının çıkış nedeni kullanıma elverişsizliğinden ötürü apartmanın tasfiye edilecek olmasıydı. Zaten çoğunluğu göçle bu kente gelmiş olan apartman sakinleri tekrardan göç edip taşınmak zorunda kalacaklardı. Kentin genelinin de problemi olan bu yersiz yurtsuzluk hali merceğe alınarak bu apartman projesiyle mikro ölçekte incelendi. Bu araştırma komşularla sözlü tarih görüşmeleri yapılarak, onların hatıraları ve yaşam odalarındaki eşyalardan faydalanılarak görsel malzemelerle anlatılmaya çalışıldı. Sözlü tarih görüşmeleri boyunca ister istemez insanların mahremleri açığa çıktı. Zaten bu görüşmeler öncesinde komşuların evlerinde yani mahrem alanlarında kendi yaşam halleri içerisinde birçok fotoğraf ve video çekimi gerçekleştirilmişti. Bütün bu görsel ve işitsel malzemelerin yardımıyla daireler içerisinde bir kolaj oluşturulup, bütün bunların bir aradalığıyla görsel bir coğrafi mozaik gerçekleşmiş olabilir. Çünkü bu insanlar yoksulluklarından ötürü birlikte yaşayıp komşuluk yapmış olan ancak kültürel ve politik olarak birbirleriyle pek de alakaları bulunmayan insanlardı. Taşçıoğlu Apartmanı yaklaşık olarak 40 haneli bir apartmandır. Bu apartmanın dönüşüme uğramadan önceki son zamanlarına şahitlik etmiş sakinler arasından 15 aile ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Bu aileler arasından 6 tanesi eser metni projesi içerisinde yer almaktadır. 15 aile arasından seçilmiş kişiler özellikle eğilimleri açısından birbirinden farklıdır. Örneğin Nakşibendi eğilimli Çingene ailenin yanı sıra Ulusalcı Çingene aile de vardı. Muhafazakâr ve özgürlükçü aileler ya da dekadan sembolü oluşturan eski İstanbullu insanlar bir arada yaşıyordu. Ortak özellikleri yoksullukları ve madunlukları idi.Bu çalışmalar esnasında sanat tarihinden bilhassa seçilmiş benzer dönemler incelendi. Ev içi gündelik yaşam resimleri araştırıldı. Eser metni çalışması ve kapsadığı dönem ile sanat tarihinden seçilmiş benzer örnekler ve dönemleri arasında bir karşılaştırma yapılarak köprü kuruldu. Çalışmada karşılaşılan zorluklarla başa çıkmak açısından dönemler arası sosyolojik fark ve benzerliklerin kıyaslanması ve irdelenmesi fayda sağlamıştır. Aynı zamanda da sonuca varmaya büyük ölçüde destek olmuştur.Bu çalışma süresince birçok evdeki insanın iç dünyaları ve mahrem alanlarına girildi. Bu aşama sanatçının psikolojik olarak kaldırabileceği bir durum değildi elbette. Çünkü sanatçı ve çalışılan insanlar birebir temasları olan, uzun yıllar komşuluklarının yanı sıra bir de bu çalışma itibariye psikolojik etkileşime giren insanlar olmuştur. Bu nedenden uzun zaman süren aralardan ve tökezlemelerden sonra şu sonuç çıktı ki; sanatçı ve öznesi arasında belli içsel bir mesafe şarttır. Apartman yaşamının ritmi içerisinde yapılan Baudelaire okumaları göstermiştir ki, bir iç mekân sanatçısı aynı zamanda bir flâneur de olabilirmiş. Mahrem dediğimiz şey belki de bu coğrafyada ailelerin travmatik sırlarının olduğu toplumun ahlaksal tabu eşiğidir. İnsanlar birbirlerinin ahlaksız sırlarını bilip görmezden gelmekteydiler. Çünkü hepsinin bir açığı vardı ve diğeri onu biliyordu. İnsanların sözlü tarih görüşmelerinde olsun, komşuluk sürecinde olsun kendilerini kimlik olarak tarif edişleri ile iç durumları farklıydı. Yapılan eserlerde bir takım sembollerle bu tezatlıklar vurgulanmaya çalışıldı.

The subjects of this study are the neighbors who lived together for a certain period of time at Tascioglu Apartment, an abandoned building with an almost 60-year-old history. The point of departure forconducting this study with the neighbors was that the building was not conducive for inhabiting in and that it was about to close down.The majority of the apartment residents had migrated to this city and they had to migrate and move once again.With this apartment project, the city's prevalent vagrancy problem was examined in micro scale. This research is reported using visual materials, by conducting oral speech interviews with the neighbors, and by utilizing their memories andbelongings in their living rooms.During the oral speech interviews, what inadvertently surfaced werethe intimate lives of the people. Prior to these interviews, many photographs and video recordings were executed in the neighbors' homes,in their most intimate spaces each living their daily lives. With the aid of these visual and audio materials, a collage was createdinside each apartment unit; and by wayof combination, a visual geographical mosaicmay have been realized. These people had lived together as neighbors because of their poverty, but they had no cultural and political connections with one another.Tascioglu Apartment is comprised of approximately 40 units. Interviews were conducted with 15 families who had witnessed the last years of the building before its transformation. 6 of these families are included in the textfor the art project. Chosen from the 15 families, these individuals are different from one another,particularly in their inclinations. For instance, there was a Naksibendi inclined Gypsy family alongside a nationalist Gypsy family. Conservative and liberal families or old Istanbulites, constituting a decadent symbol,all lived together. Their commonality wasin their poverty and subservience.During this research,similar periods from art history in particular were examined. Research included images of daily home living. By contrastingthe text for the art project and the time period it encompasses with similar examples and time periods in art history,a link was drawn between them.To overcome the complicationsthe research posed,an investigation looking at sociological differences and similarities between the time periods have been useful. Additionally, this has helped in reaching a conclusion.Throughout this project there has been entry into many people's inner worlds and intimate spaces. This was certainly not a psychological situation that the artist was able to deal with. The artist and the people she worked with were not only neighbors for many years having direct contact with one another, but with the start of this project, they had now begun a psychological interaction. After taking long breaks and faltering as a result, this conclusion was made: a certain inner distance is necessarybetween the artist and the artist's object. In the rhythm of life,a Baudelaire reading has shown that an interior landscape artist could also be a flaneur at the same time.What we call the intimate in this geography is perhaps society's moral taboo threshold made up of families with traumatic secrets.Despite knowing each other's immoral secrets, peoplewere turning a blind eyeto them because they all had a deficit that the other knew about. Whether it was during the oral speech interviews, or in their course of neighborliness, the way in which they describedthemselves as identities was different than their inner conditions. In the artwork, by using a set of symbols, these contrasts have been emphasized.