Paul Klee`nin polifoni eseri bağlamında görsellik ve müzik ilişkisi

Abstract

20. yüzyılın avangard ressamlarından olan Paul Klee'nin, soyuta giden biçim dilinde, 1905'te eşzamanlı karşıtlık kuramını keşfetmesi sayesinde, müzikle resim sanatı arasında kurduğu bağ daha netleşmiştir. Çalışma, Klee'nin sanat görüşüne, Polifoni adlı eserinin müzik ile ilişkisine ve dönemin müzik sanatındaki yeniliklerinin, görsellikle ilişkisine yoğunlaşmıştır. Paul Klee'nin müzisyen kişiliğinin ışığında, biçimsel arayışlarına yön verdiği sanatından bahsedilmiştir. Müzik yazımının geleneksel partisyon kuralları bir kenara bırakılarak daha özgür ve öznel bir görsel dil ile ifadenin kullanıldığı müzik akımları ele alınmıştır. Bunlar; müzikte dışavurumculuk, rastlamsallık, elektronik müziğin başlangıcı, grafik notasyon, yeni bir enstrüman olarak renk, başlıkları altında açıklanmıştır. Mavi Atlı Grubu'ndan ressamların, müzikle ilgili olan eserleri incelenmiştir. Her ne kadar Kandinsky, Mondrian, Kupka eserlerinde müzik altyapısıyla biçimsel arayış alanında olsalarda bu çalışmada Paul Klee'nin sanat görüşü takip edilmiştir. Kandinsky metafiziksel bir alanda sinestezik algıyla güçlendirdiği yorumlarında, Mondrian soyut konstrüksiyonlarla beraber empirik realite arayışlarında olmuştur. Paul Klee ise; müziğe yaklaşımı konusunda, daha çok teorik alandadır ve resim sanatında adeta matematiksel çözümleme anlayışıyla biçimsel arayışlarını sürdürmüştür. Müziğin matematiğini renk teknikleriyle araştırıp görselleştirmiştir. Bu hususta, eser metnimde kendi çalışmalarıma kaynaklık etmesi için Paul Klee'nin sanatı incelenmiştir. Müzik yazımının yeni yollarını; görsel dilin, işitsel olana evrilmesini, resim sanatının, müzikle ilişkisini inceleyebilmek için, araştırmayı daha da özele indirgeyerek çalışmada temel olarak Paul Klee'nin `Polifoni` adlı eserinin çözümlenmesi amaçlanmıştır. Buradan hareketle, müziği görselleştirebilme niyetiyle 1950 sonrası modernist müzisyenlerin, yeni nota yazım örnekleri de incelenmiştir. Resim sanatının kompozisyon elemanları ve öğeleri, müziksel parametrelere tercüme edilmiştir. İki sanatın terimleri arasında benzerlikler, karşılıklı denk olabilecek ifade biçimleri araştırılmıştır. Müziğin zamansallığı ile resim sanatının mekansallığının etkileşimi incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda seslere referans olabilecek görsel kompozisyonların ve üç boyutlu çalışmaların yer aldığı bir seri oluşturulması hedeflenmiştir. Bu araştırmalarıma dair uygulamalar, `Resimlerim ve Üç-Boyutlu Çalışmalarım Üzerine` adlı 5.Bölümde mevcuttur. Gerek bilimsel olarak renk dalgaboyları ve ses frekansları arasında köprü kurmak, gerek öznel bir algı olan sinesteziyi ele alarak ses ve renk arasında çok yönlü ortaklıklar bularak sanata metafiziksel yaklaşmak, bu eser metninin esas çalışma alanıdır. 20. yy. başlarından itibaren, dönemin birçok sanatçısı benzer niyetlerdeki dışavurumlarını kendi sanatsal dilleriyle ifade etmiştir. Adeta bir kolektif bilinçaltı gibi tinsellik arayışında değişime yönelik bu hareketlerin sonucu, soyut akımın, müzikte dışavurumun üretimlerinde görülebilmektedir. Mavi Atlı Grubu sanatçılarının, müziği temel aldıkları biçimsel dil arayışlarında, kendi `ben` yaşantılarına, öznel olana ulaşma yolculuklarında bir araya gelmeleri de bu değişim dönemi için örnek verebilir. Eser metninde duyuların çok yönlü algılama özellikleri ön planda tutulmuştur, avangard hareketlerin arka arkaya geldiği modernizmden itibaren, sanatçı duyarlılığının öznel, tinsel, sınırlarından arınmış bir sanat arayışı konu edilmiştir. Multidisipliner yaklaşım farklı sanat dalları arasındaki temel ilişkiyi ifade ederken interdisipliner yaklaşım ise farklı sanat dallarından faydalanarak yeni hibrid bir dil ortaya çıkarmakla ilgilidir. Eser metninde mıultidisipliner çalışan sanatçılar mercek altına alınmıştır ve interdisipliner işler üretilmesi amaçlanmıştır.

Paul Klee, one of the most important artists of 20th century, on the way to abstract language, he was more clear about relation between music and plastic arts by discovering Simultaneity Contrast Theory on 1905. This work, intensify on Klee's art opinion, connection between his Polyphony work and music, relation between visuality and his period's innovations in music arts. In the light of Paul Klee's musician personality, this work focus to his formal searchings in his art. By putting conventional musical note writings aside, subjective and more free visual language expressions are considered in musical movements. These are explained under the titles of: Expressionism in Music, Aleatory, Graphic Notations, Color as a New Instrument. Der Blaue Reiter's Artists's music related works are also examined. Aim of this work is; searching new ways to write music. Translate the visual language into audial and as a basis, analysis of Paul Klee's Polyphony work to research relation between visual arts and music. From this point, 1950's modernist musicians's new note writing methods are analysed, arts's compositional elements are translated to musical parameters. As a result the aim is; to create visual compositions and three-dimensional works which are referenced to sounds. Depending on these researches, works are presented in the chapter called `About My Paintings and Three-dimensional Works`. The main subject of this work text is; finding multidimensional mutualities between sound and color by handling the subject of sinestesia perception and also scientifically contextualise and bridge over color wavelengths and sound frequencies. After beginning of 20th century, that period's many artists, express their art in their genuine with similar intentions. Like a veritable collective unconsciousness, the art products of expressionism in music and abstract art, easily can be seen as a result of movement which were searching spirituality to change. An example for this collective movement for subjectivity, Der Bleau Reiter Group's Artists whom commonly were searching formal art language based on music, they just came together for a journey to reach which is subjective with their own `I` living. In this text work, to compare this two art; text starts with relation between painting and music in historical timeline. Influence around them can be seen easily which empowered by following examples of art pieces. As the aim of this work is to create visual music scores and paintings referred to music, the methodology is done by searching both music and visual art artists's avangarde art steps. Composers were trying to expand borders of conventional notations system and they start to express musical language by graphic notations and visual arts by leaving a side traditional practise. Such as II. Vienna School and Schoenberg's mission with twelve note system, grundegestalt was expressive music movement or John Cage who said music is organisation of sounds, did conceptual music and experimental notations with many different ways such as; i-ching or nebulas. Searching avangarde painters such as Kandinsky, Klee whom worked by the idea of music that doesn't need any formal material except itself `sound`. Music's this way of existence has given an idea to Kandinsky to create art without form. So he discovered abstract art. Abstract art movement followed by many artists at that period by different manners. Multidsiplinary art is basic collabration with different art styles while interdisiplinary is to create a new language beyond different art styles. So intention of this work to bring different art styles together and to propel in order to out of box thinking. Pioneer abstract Artists's first step generally have taken action with multidisiplinary art creation and this text is focused to that artists especially whose intentions are create art by the idea of music. End of this text, to prepare a series of interdisiplinary work influenced by music is purposed to be producted. Writing this text period was an experience of transverse learning while aim was reaching to result of hybrid works.