Mozart`ın `Coloratura` kullanımının karakter yaratımındaki rolü -Saraydan kız kaçırma örneği

Abstract

Şarkı söyleme tekniklerinin gelişimi uzun yıllara yayılır. Çok çok eski zamanlarda bile sesin olağanüstülüğü bilim adamlarının incelemelerine konu olmuştur. Aristoteles ve Galen, iki ünlü filozof, sesin larenkste oluştuğunu keşfetmiş ama bu muazzam mekanizmanın çalışmasının detaylı açıklanışına nail olamamışlardı. Sesin yaratılabilmesinin gerçek bilimsel açıklamalarına laryngeal mirror, larenksi gösteren bir aynanın keşfiyle vakıf olunabildi. 19. Yüzyılın ilk yarısıydı ve aynı zamanda ses kaslarının ilk gözlemlenişiydi, ki günümüzde hala bu teknik kullanılmaktadır. Bu muazzam buluşun sahibi Manuel Garcia (1805-1906), Londra'da uzun yıllar eğitmenlik yapmış bir profesördü. Şarkı söyleme sanatının dinamiklerini de, en az müziği anlayabildiğimiz kadar anlamlandırabilme ihtiyacı bizi bilgi ve beceri arayışına yönlendirir. Ünlü şan pedagogu, araştırmacı yazar, besteci ve yorumcu Pietro Francesco Tosi'nin (1653-1732) `Rehbersiz ve bilinçsiz bir söyleyişle yalnızca hızlı şekilde akıp devam eden bir seste, iyi bir zevke rastlayamazsınız` sözleri de bu arayışta bize ışık tutar. Ivo Lhotka Kalinski de `Art of Singing` kitabında `şarkı söylemek, sözleri idealize etmektir…konuştuğunuz gibi şarkı söyleyin` der. Şarkı söyleme tekniklerinin, müziği anlamlandırma ve metin müzik iç içeliğinin önemi açısından rolü çok büyüktür; seyirciyle şarkı söyleme yoluyla iletişim kurmak, metnin duygusal yükünü en doğru ve net bir şekilde, bir enstrüman görevi görerek ve bedenden akıtarak karşıya aktarmayı başarmak da öncelikle bu bilinçte olmayı, ikinci olarak da bu bilgiye ve tekniklere hakim olmayı gerektirir. Wolfgang Amadeus Mozart, kendisinden daha önce kullanılmış olan tüm süslemeleri ifadesiz ve salt işitsel haz yaratma amaçlı kullanımından çıkararak; vokal müzikte karakter yaratmaya, bir anlam içermeye ve bunu aktarabilmeye önem vererek kullandığı ve bu anlamda bir devrim niteliğindeki Saraydan Kız Kaçırma operası ile opera dünyasında önemli bir dönüşümün ortaya konmasını sağladı. Bu noktadan sonra artık bu yöntemin aksi düşünülemeyecek ve geri dönüşü olmayacak bir dönemin de başlaması demek olacaktı. Bu çalışma, öncelikle Mozart dönemi ve öncesinde 'coloratura' kavramına genel bakış, süsleme geleneğinin doğuşu, bazı süsleme biçimleri ile ilgili bilgilerin aktarıldığı bir bölümden sonra, 'Saraydan Kız Kaçırma' operasının sipariş ve bestelenme aşaması, eserin bestelendiği dönem, seçilen solistler, konu ve opera eserinin karakterleri ile ilgili ikinci bir bölümü içerir. Daha sonra metin ve müzik analizi ve örneklendirmelerle bazı çözümlemeler içeren son iki bölüm, 'Saraydan Kız Kaçırma' operasının iki kadın başrolünün aryaları üzerinden ilerler. Üçüncü bölüm, Konstanze rolünün incelenmesi; diva'dan drama'ya, lirikten dramatiğe bir karakterin dönüşümünde 'coloratura' kullanımının biçimi ve önemi; son bölüm ise, Blonde rolünün incelenmesi; esaret altında ve hizmetçi rolünde dahi güçlü ve etkili varoluşu ve 'coloratura' kullanımı ile bunu dışavurumunu incelemeye ve çözümlemeye olanak sağlar. Amaç; şarkı söyleme bilinci ve zevki olarak anlamlandırabileceğimiz ve iyi bir şarkıcılık için muhakkak gerekli ana nitelikler olan, yazılı formdaki her bir notanın, sembolün, ifade ve söyleniş terimlerinin en doğru şekilde yorumlanabilmesi için doğru çözümlemelere varabilmek; örneğin hızlı pasajlar ya da bir notadan diğerine geçişteki beklenmedik manevralardaki zeka, bağlardaki ustalık, portamentolardaki tatlı ifade, apojyatürlerdeki devam ve taşıma hissi gibi sadece duyuş zevkine hitap etmeyen ve altta yatan ve bestecinin iletmemizi istediği duygu, ifade ya da tonlamaları tasarlayabilme matematiğine ulaşmak ve bunu da teknik beceri ile birleştirerek en yüksek performans sunumuna ulaşmaktır.

The development of the vocalizing techniques extend over a long time. The miraculousness of the voice has been a main subject of the scientists' researchs even a very long time ago. Aristotle and Galen, two renowned philosophers discovered that, the voice come to existence in the larynx, but couldn't comprehend the detailed explanation of the principles of this unique mechanism. The substantial scientific explanations of the creation of the voice could have come to surface by the invention of the laryngeal mirror. This technique first has been used in the first half of the 19th century, also still being used and was invented by a long time teaching professor in London, Manuel Garcia(1805-1906). The need of understanding and interpreting the dynamics of the art of singing, as at least we apprehend music, leads us to pursuit of knowledge and ability. Renowned voice pedagog, research writer, composer and interpreter Pietro Francesco Tosi (1653-1732)'s words `Expressive singing does not consist in a continual velocity of the voice which goes thus rambling on, without a guide and without foundation, but rather; in cantabile` light our way in this seeking. Also Ivo Lhotka Kalinski says: `Singing is idealizing the words; sing like you speak` in his book `Art of Singing`. The techniques of singing have a great role in understanding the music and the importance of the nested music and libretto. Communicating with the viewer by singing and transferring the libretto's emotional burden as an instrument from body to the audience as accurate as possible, requires to be in this conciousness and have the knowledge and the control of this techniques. Wolfgang Amadeus Mozart, changed the way the ornamentations have been used; not only creating audial pleasure meaninglessly but to originate a character, mean a sense and put emphasis on transfusing it to the audience. And by doing this, in the opera `The Abduction from the Serail`, manifested an irreversible revolution in opera history. This work features a first chapter on a general overview on 'coloratura' concept, the origin of the ornament tradition and a guideline about some ornamentation types and examples in Mozart's time and before; then a second chapter gives brief on the commission and composing process of `The Abduction from the Serail` opera, the chosen singers, plot and the characters. The last two chapters are the musical and textual analyses that involve exemplifications and decodings of the two sopranos of `The Abduction from the Serail`, Konstanze and Blonde. Third chapter is about the main character, Konstanze; from Diva to drama, and lyric to dramatic soprano, the importance and the use of coloraturas in the transformation of the heroine. And the last chapter proceed an examination and settlement of the coloratura use in Blonde's influential and powerful existence and manifestation as a maid and prisoner. The dramatic function of the coloratura parts of the two main characters and determine the aim and the philosophy of Mozart using these ornamentations of pointing or revealing some aspects is the main objective of this analysis. By using and sometimes not using consciously of this musical devices geniously , Mozart transfers the emotions, the dramatic substructure, the characteristic properties, mental and psychological situations of the characters, their levels of attention, knowledge and intelligence, elegancy or unmannerliness, class or statue, happiness or depressed mood, in danger or safe presences in different conditions or times, and lessonings on some vital notions like eternal love, marriage, death, honour or dishonour, to the audience. And with this exemplifications indicates the aimless , luxuriantly and plentifully use of these ornaments that does not serve to any point, especially in late baroque era and not long ago from this opera .And how this has made a quite irreversable transition in the opera world. From then on, the ornamentations would not only serve to the beauty of the song or the singer, and pleasing the divas and the audience; but extract the drama down to the last detail. Mozart did not reveal this kind of use for the first time in `The abduction of the Serail`, and we see the first steps of this kind of use in his earlier works; but in this opera and especially in Konstanze's scenes and arias, he predicted some usages ahead of his time and introduced some revolutionary ideas. The first presentation of gran scena, that at length will be used in 19th century in bel canto music; the similarity of tempo di mezzo scene, again will be used especially in italian staging tradition in 19th century. His change of the balance of power in the music dynamics; would equal the musical and singing parts and give both parts the potentiality to communicate, but end a tradition of primadonnas dominating the music excessively. His altering the state of the divas, does not mean he skips the delight of this virtuosity and or does not give the credit of mastership of the singers. He himself composed a lot of concert arias that are known to be used in other composer's newly melodised operas of that time; by the head sopranos who are not satisfied by the original arias and want to be the showstopper with the technical abilities they feature. It is the point that, with Mozart's revolution, all these coloraturas now have a function and meaning. In this treatise, the main source and point of origin is the score of the opera itself; the Peters edition. And secondary Mozart's own letters. Another important reference book is Baumann's `Die Entführung aus dem Serail` for the research about the composing period, the singers, the tuitions and premier. All the analyses, and translations from english sources or translated texts from german to english have been translated and prepared by the author. The aim is, obtaining the resolutions of all the written notes, symbols, statements and expressions written in the score in the correct way, that is quite necessary to be a qualified singer and performer who has the taste and knowledge that we can refer to the word; cantabile. The specialist and one and only Tosi's words on cantabile can desribe the 'songfulness' best: `In the cantabile, in the sweetness of the portamento, in appoggiaturas, in art, and in the intelligence of runs, going from one note to another with singular and unexpected stratagems, with tempo rubato, and on the movement of the bass, which are the principal qualities indispensably most essential for good singing.` Every performer should be in the odyssey of searching the mathematics in designing the perfect tuning and characterizing what the composer expects to be transferred to the audience, and also combining it with the ingenuity of technical abilities and reach the highest performance. This treatise aim of lighting the way for all the performers, researchers and students.