Türk resim sanatında anne ve çocuk teması

Abstract

İnsanlık tarihinin erken dönemlerine bakıldığında kadın kutsaldır. Üreten, doğuran, can veren, can verdiği canlıyı kendi sütüyle besleyebilen mucizevi bir varlıktır. Tarihsel süreçte annenin değişen konumlarına baktığımızda anne ataerkil düzende ev içinde etkin, dışarıda, sosyal ortamda edilgen yapıya sahiptir. Kadın kimi zaman da bir babanın buyruğundaki kızı, bazen bir eş ya da anne olarak varlığını sürdürmüştür. Tarih boyunca farklı dönemlerden geçen kadının sosyal durumu gelişen süreçle birlikte bütünüyle olmasa da kısmen bir değişim göstermiştir. Örneğin Antik Yunan döneminde kadının bir sosyal yaşantısı vardır. Kadın İş alanında aktif, okuyan, yazan, mevki sahibi, aynı zamanda hem anne hem çalışıp para kazanabilen bir konuma sahiptir. Anne ve çocuk temasının sanata yansımasını en ilkel dönemlerden beri görmek mümkündür. Figüratif anlamda resim yapan birçok sanatçı resimlerinde çocuk temasını bazen yardımcı eleman, bazen esas unsur olarak kullanmıştır. Hem Batı hem Türk resminde anne çocuk imgesi; halı dokuma, yemek yapma, tarlada çalışma veya çocuk emzirme sahnelerinde görülür. Batı resminde İsa ve Meryem bağlamında anne ve çocuk teması dini bir kökene dayanır. Anne çocuk teması Türk resminde ise belli bir figüratif olgunluğa ulaşmakla birlikte ele alınmıştır ve başlangıcından itibaren Batı resmindeki örneklerinin tersine sivil bir anlayışta gelişmiştir. Eser metninin birinci bölümünde tarih öncesi dönemden başlayarak Batı resim sanatının 14. ve 20.yy. arası dönemini kapsayarak çeşitli malzemelerle oluşturulmuş kadın, çocuk ve anne tasvirlerinin kronolojik olarak incelenmesine yer verilmiştir. İkinci bölümü Türk resim sanatının tarihsel gelişimi, bu gelişim sürecinde Sanayi-i Nefise Mektebi'nin kuruluşu gibi belli başlı köşe taşlarına ve Çallı Kuşağı gibi önemli gruplara yer verilmiş ve bu süreçte eser metninin kapsamına giren örneklere değinilmiştir. Üçüncü bölümünde Cumhuriyet Dönemi'nden başlayarak günümüze kadar gelen süreçte Türk resminde anne ve çocuk temasını ele alan belli başlı ressamlara ve resimlerine yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise sanatçının kendi resimlerine ayrılmıştır.

Looking at the early years of human history, woman is sacred. She is a miraculous entity which produces, gives birth, gives life to a creature, and feeds that living creature on her own milk. When we look at the changing statue of the mother in the historical process, the mother has an active presence inside the house; but passive on the social life ouside the house in patriarchal order. The woman has maintained her existence, sometimes as a daughter under the command of a father, sometimes as a wife or mother. The womans social status, which has passed through contradictory periods throughout history, has changed, although not completely, with the developing process. Now she has a social life. The woman who is active in the field of work, studying, writing, having a position, both the mother and the one who works and makes money can now have a say. A lot of artists painting figuratively used child theme sometimes as a helper, sometimes as a main element in their paintings. It is often possible to see that child-themed pictures are depicted as a reflection of the present time as mother and child, sometimes while producing in the field, weaving carpets, cooking as mother and child, and sometimes children who are breastfed in the arms of their mother. The theme of mother and child has been approached earlier in Western painting than in Turkish painting. One reason for this is that the theme of mother and child theme in the context of Jesus and Mary in Western painting is based on a religious origin. The theme of mother-child in Turkish painting has been discussed with a certain figurative maturity and from the beginning it has progressed in a civilian understanding, contrary to its examples in Western art.In the first part of the work, the introduction is given, and the second part is allocated to the chronological study of the depictions of woman, child and mother formed by various materials, covering the period between the 14th and 20th centuries of Western painting, starting from the prehistoric period. In the third part of the work, the historical development of Turkish painting, the major cornerstones such as the founding of the Sanayi-i Nefise School and the important groups such as the Çallı Generation were included in the process of development, and the examples covered by the text of the work were mentioned in this process. In the fourth part of the work, starting from the Republican period to the present, the main painters who approached the theme of mother and child in Turkish painting and their paintings were included.