İstanbul müze ve kütüphanelerindeki Ahmed Karahisari hatlı yazma eser ciltlerinin incelenmesi

Abstract

Ahmed Şemseddin Karahisari hatlı yazma eser ciltlerini incelediğimiz bu tezde, konunun daha iyi anlaşılması maksadı ile Cilt Sanatı Tarihçesi, Cilt Çeşitleri ve Cilt Sanatı malzemeleri ve aletleri ile Karahisari'nin hayatı tez konusundan önce kısaca anlatılmıştır. Türk Cilt Sanatı Orta Asya'daki Türk Devletleri ile başlamış, İslamiyet'in kabulü ile Türk-İslam Cilt Sanatı Memlük, Selçuklu, Anadolu Beylikleri tarafından geliştirilmiş ve Osmanlı İmparatorluğu'nda sanat ve teknik bakımından ihtişamını kazanmıştır.Devlet adamlarının, İslamiyet'in kabulü ile beraber Kur'an-ı Kerim'e olan saygıları ve onun en güzel örneklerinin yazılıp bezenmesi hususundaki gayretleri, İslam Sanatlarının tamamında olduğu gibi Cilt Sanatının da gelişmesine vesile olmuştur. Arap ve Asya coğrafyalarında başlayıp Mezopotamya, Mısır bölgelerinde ve Anadolu'da Selçuklu Devleti himayesinde benimsenen geometrik tasarımlı uygulamalar sonrasında, Beyliklerin egemenliğinde başlayıp ve Selçuklu'nun geç dönemlerinde gelişen bitkisel motif tasarımlı eserler üretilmiştir. Osmanlı Devleti bu köklü birikim ve hakimiyet alanının genişlemesi sayesinde, tüm bu ekolleri sentezleyerek kendi sanat anlayışını ve bezeme üslubunu yansıtacak sade ama bir o kadar ihtişamlı Türk-İslam Cilt Sanatı örneklerini ortaya koymuştur.Tezimizde incelediğimiz 16.yy'a ait ciltlerde, çoğunlukla bitkisel kaynaklı motiflerin kullanıldığı dikkat çekmekte, dönemin karakteristik özelliği olan sazyolu üslubunda bezeme anlayışının hakim olduğu görülmektedir. Şemse ve köşebent tasarımları içerisinde Rumi motifinin yer aldığını ve yoğun olarak altın kullanıldığını tespit ettik. Ayrıca Türk-İslam Cilt Sanatının önemli özelliği olan el oyması kalıplar ile uygulamaların yapıldığını anlamaktayız.Anahtar Kelimler : Cilt, Osmanlı, Türk, İslam, Mücellit

When we examined Ahmed Shemseddin Karahisari's manuscript calligraphy bindings with this thesis, in order to understand the subject better, firstly; History of Binding Art, Binding Types and Binding Art materials and instruments and Karahisari's life are briefly explained in the thesis. Turkish Binding Art started with the Turkish States in Central Asia, with the acceptance of Islam, the Turkish-Islamic Binding Art was developed by the Mamelukes, Seljuks, Anatolian Principalities and gained its grandeur in terms of art and technique in the Ottoman Empire. Along with the acceptance of Islam, the respect of statesmen to the Holy Qur'an and their efforts to write and embellish the most beautiful examples, have been contributed to the development of Binding Art as with all Islamic Arts. Geometric designed applications were one of the first examples which were born in Asia and North Africa then adopted in Mesopotamia, in the region of Egypt and under the patronage of the Seljuks State in Anatolia. Then, floral motif designs were produced which start under the sway of Principalities and develop at the end of Seljuks. The Ottoman Empire has synthesized all these schools thanks to the deep accumulation and expansion of the field of domination. It has revealed the examples of simple yet magnificent Turkish-Islamic Binding Art which will reflect its understanding of art and style of adornment.It has been pointed out that the floral motifs are mostly used which belong to the 16th century's bindings. It is seen that decoration concept is dominant in the style of sazyolu which is a characteristic feature of the period. We confirm that Şemse and Köşebent designs contain Rumi designs and gold was used extensively. We also understand that hand-carved molds, which are an important feature of Turkish-Islamic Binding Art, are applied.Key Words : Binding, Ottoman, Turk, Islam, Bookbinder