Balıkesir Balya yöresi yörüklerinin heybe ve torba dokumaları

Abstract

Balya, 1317 yılından önce `Koca Gümüş köyü` adıyla anılmaktaydı ve Balıkesir Karesi sancağına bağlıydı. Balya isminin Osmanlı döneminde burada kadılık yapan `Balı Bey'den` geldiği bilinmektedir.Balya yöresi Yörüklerinin geçim kaynaklarının başında gelen küçükbaş hayvancılığa bağlı olarak ürettikleri geleneksel dokumalar, sandıklarda saklanarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bunda Balya köylerinde ve çevre yerleşimlerinde yaşayan Yörüklerin az da olsa geleneksel yaşamlarını günümüzde de devam ettirmelerinin önemi büyüktür.Yörük dokumaları Balya yöresinde kullanım alanlarına göre çuval, bez dokuma, aba dokuma, şal, ölüm dirim kilimi, heybe ve torba olarak yapılmaktadır. Dokumalarında yün kullanan Yörükler, heybe ve torba dokumalarında ağırlıklı olarak elma, dört elma, elma ve dadaları (çocukları), yedibala, sığır sidiği, hamalibağı nakışı, kazayağı, tay kulağı, baklava tırnak motiflerinin yanında yörede goraf adıyla bilinen şeritli kilim örgüsü kullanmışlardır. Dokumalarda ağırlıklı olarak zemin rengi bordo, motiflerde ise mavi (gök), turuncu (portakal), yeşil, mor (mavi), sarı, pembe (gelin alı) renkleri kullanılmıştır.Günümüzde Balya yöresinde geleneksel dokumacılık neredeyse bitmiştir. Bunda; ekonomik şartların değişmesi ile genç nüfusun büyük şehirlere göç etmesinin, teknolojinin gelişmesi ile endüstriyel ürünlerin artmasının ve bunların kolay ulaşılabilir olmaları ve moda kaygısı ile yöre halkı tarafından tercih edilmelerinin etkisi büyüktür.ANAHTAR KELİMELER: Balıkesir Balya, Yörük, Dokuma, Heybe, Torba

Prior to 1317, Balya was known as `Koca Gümüş village` which was connected to the Balikesir Karesi sanjak. It is known that the name of the bale came from `Bali Bey` who served as a judge in the Ottoman period.The traditional rug weavings produced by Balya region nomads depending on ovine breeding, which are among the primary sources of livelihood, have been preserved in coffers and kept until our times. It is very important that the nomads living in Balya villages and surrounding settlements continue their traditional life even if they are small.Yörük rug weavings are made as sack, cloth weaving, aba weaving, shawl, death and alive rug, saddle bag and small bag in various in the Balya region. Yörükler, who used wool in their weavings, used symbols of apple, four apples, apple and dadas (children), yedibala, urine of cattle, hamalibagi embroidery, crowbar, foal ear, baklava nail motifs in the region, as well as striped rug knitting known as goraf. In weavings, mainly ground color is burgundy and motifs are used in blue (sky), orange, green, purple (blue), yellow, pink (gelinali) colors.Today, traditional weaving is almost discontinue in the Balya region. Some of the reasons for the end of production are with the change in the economic conditions, nearly entire young population moved to the big cities as a result the tradition could not be passed on to the next generations. Increase of the industrial products with the development of technology. It is not preferred by the public as well as Yörüks because it is outdated as fashion.KEY WORDS: Balıkesir Balya, Yörük, Rug Weaving, Saddlebag, Bag