Küreselleşme sürecinde çok uluslu şirketlerin ekonomik etkinliği ve Türkiye`de çok uluslu şirketlerin gelişimi

Abstract

Dünya üzerinde sınırların giderek muğlâklaştığına ve dünyanın daha küçük bir yer haline gelmeye başladığına işaret eden küreselleşme kavramı, başta ekonomik, kültürel ve politik boyutları olmak üzere farklı boyutlarda kendisini göstermiştir. Küreselleşmenin ekonomik boyutuyla beraber mal ve sermaye hareketliliğinin artması şirketlerin ulusal sınırlarının dışında faaliyette bulunabilmesi için onlara cesaret vermiştir. Özellikle şirketlerin çok uluslulaşması sürecine, küreselleşmenin sağladığı avantajların yanında dünya çapında yıllar içerisinde değişen ekonomi politikalarının da olumlu etkisi olmuştur. Modern anlamda çok uluslu şirketlerin (ÇUŞ) ortaya çıkmaya başladığı 1929 Dünya Ekonomik Buhranı'ndan sonra bu şirketlerin sayısı ve hacimleri, 1980'li yıllardan sonra büyük oranda artış göstermiş hatta bazı ülkeleri ekonomik büyüklük açısından geride bırakmıştır. Bu çalışmada, küreselleşme kavramı ve esas olarak da küreselleşmenin ekonomik boyutu üzerinden ÇUŞ'ları değerlendirilecektir. Bununla birlikte, bu şirketlere tarihsel perspektiften bakılırken, onların dünya ekonomisi içerisindeki yerini ve önemi belirtildikten sonra Türkiye'deki ÇUŞ'ların ve özellikle de bu şirketlerin yapmış oldukları doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını (DYSY), Türkiye'de dönemsel olarak uygulanmaya çalışılan ekonomi politikalarıyla beraber ele alınarak 19. yüzyıl Osmanlı Devleti'nden günümüze kadar incelenecektir.Anahtar Kelimeler: Küreselleşme, Ekonomik Küreselleşme, Çok Uluslu Şirketler, Çok Uluslu Şirketler ve Türkiye, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları.

The notion of globalization which indicates that the borders of the world are increasingly ambigious and that the world has begun to become smaller place has manifested itself in different dimensions, primarily economic, cultural and political dimensions. The increase in the mobility of goods and capital along with economic dimension of globalization has encouraged them to operate outside the national borders of the companies. In partıcular, the multinationalization of companies has been a positive influence of global economic policies changing over the years as well as the advantages of globalization in the process. After the World Economic Crisis of 1929, when Multinational Companies (MNCs) the modern sense of it began to emerge, the number and volume of these companies have increased considerably since the 1980s and have left some countries behind in terms of economic magnitude. In this study, the concept of globalization and mainly the economic dimension of globalization will be evaluated. In addition, when being looked at these companies from a historical perspective after being mentioned their place and importance in the world economy, they will be examined to together with especially foreign direct ınvestment (FDI) being made by MNCs at Turkey and the economic policies of Turkey being applied periodically from the 19th century the Ottoman State until today.Keywords: Globalization, Economic Globalization, Multinational Companies, Multinational Companies and Turkey, Foreign Direct Investments.