Koruma sorumluluğu ve Güneydoğu Asya`da insani güvenlik: Rohingya örneği

Abstract

Son yıllarda yaşanan insani krizler, insan haklarının korunmasına dair uluslararası toplumun sorumluluğu ile ilgili tartışmaları gündeme getirdi. Koruma Sorumluluğu (R2P) kavramının bu sürece dahil edilmesi, mevcut tartışmalara yeni boyut kazandırdı. İnsani güvenliğin uygulama stratejilerinden biri olarak geliştirilen R2P, her egemen devletin kendi halkını önlenebilir felaketlerden koruma sorumluluğu olduğunu, fakat devletin kendi sorumluluğunu yerine getirmede açıkça başarısız olduğu durumlarda uluslararası toplumun söz konusu devletin halkını korumakla sorumlu olduğunu ifade etmektedir. Bu sorumluluk, uluslararası müdahaleyi de içermektedir. İlk bakışta kavramın ileri sürdüğü görüşler ile devlet egemenliği ve iç işlerine müdahale etmeme gibi temel uluslararası hukuk ilkeleri arasında bir gerilimin olduğu görülmektedir. Bu çalışmada, R2P'nin Güneydoğu Asya'da uygulanması Rohingya krizi örneği üzerinden incelenmiş ve bölgenin insani kriz yönetimine yaklaşımı analiz edilmiştir. Tayland dışında tamamı sömürge geçmişine sahip bölge ülkelerinin egemenlik ve iç işlerine müdahale etmeme ilkeleri konusunda oldukça hassas olması, bölgeye özel siyasi kültür ve değerlerin oluşmasına yol açmıştır. Ancak, aynı zamanda bölge ülkeleri R2P'nin kabul edilmesini desteklemiştir. Bu durumda, Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği'nin (ASEAN) bu ilkeleri, kendi siyasi gelenekleri ile nasıl uzlaştıracağı sorusu gündeme gelmektedir.Çalışma, devlet egemenliği düşüncesinin, barış ve güvenlik kaygılarının bir sonucu olarak ortaya çıktığı için zaten koruma sorumluluğu anlayışını kapsadığını ve R2P'nin devlet egemenliği düşüncesi ile uyumlu olduğunu ileri sürmektedir. Fakat eski sömürge ülkeleri için egemenlik, siyasi bağımsızlık anlamını taşımaktadır. Günümüzde insani krizler genellikle bu ülkelerde meydana gelmektedir. Güneydoğu Asya örneğinin analizi, bölgenin mevcut siyasi koşulları nedeniyle R2P'nin III. sütunu çerçevesinde önerilen zorlayıcı önlemlerden kaçınılması gerektiğini göstermiştir. Ancak bölgedeki bazı gelişmeler, R2P'nin devletlerin kendi sorumluluklarını yerine getirebilmesi amacıyla gerekli kapasitenin oluşturulması için uluslararası toplumun yardımını öneren II. sütunu kapsamında uygulanabileceğini göstermiştir. Anahtar Kelimeler: İnsani güvenlik, R2P, egemenlik, uluslararası toplum, Güneydoğu Asya, Rohingya krizi.

Humanitarian crises in recent years have brought up debates about the responsibility of the international community on the protection of human rights. The inclusion of the R2P principle in this process has brought new dimensions to the current debates. Developed as one of the implementation strategies of human security, R2P stipulates that every sovereign state has a primary responsibility to protect its population from mass atrocity crisis; however, if the state is clearly failing to fulfill its responsibility, the international community has the responsibility to protect the people of that state. In this context, the concept of responsibility also includes international humanitarian intervention and other forms of coercive measures. At first glance, it seams that there is a contradiction between the views put forward by the R2P and the basic principles of international law such as state sovereignty and non-interference in domestic affairs.This thesis provides a case study analysis on the implementation of the R2P in Southeast Asia, as well as the regional approach to human crisis management through the Rohingya case. Colonial past of the countries in the region made them very sensitive to the principles of sovereignty and non-interference and have led to the formation of special political culture and values for the Southeast Asia region. On the other hand, the adoption of R2P principle has been widely supported and accepted by the countries in the region. In this case, the question arises as to how the Southeast Asian states will reconcile these principles with their political traditions.This study argues that R2P doesn't contradict the idea of state sovereignty, which implies the responsibility to provide peace and stability, as well. However, this is the fact that sovereignty means a right of political independence for the post-colonial countries, where humanitarian crises usually take place. The analysis of the Southeast Asian case demonstrates that due to the political conditions of the region, any form of the coercive measures must be avoided; and, R2P can be implemented only in the framework of its second pillar, which articulates the international responsibility to assist and encourage the state to fulfill its responsibilities.Key words: Human security, R2P, state sovereignty, international community, Southeast Asia, Rohingya crisis