Ergene nehrinin Ege denizine olan kirlilik etkisinin güncel çökel jeokimyası ve sedimentolojik yöntemlerle araştırılması

Abstract

İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği Ana Bilim Dalı?nda Yüksek Lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmada temel olarak Ergene Nehri ve yan kollarındaki çökellerin sedimentolojik ve jeokimyasal özellikleri belirlenerek, nehrin güncel kirlilik durumu ortaya çıkarılmıştır. Kirliliğin boyutu zenginleşme faktörü değerleri ile aydınlatılmıştır. Ayrıca Meriç ve Tunca nehirlerinin çökel kalitesi de araştırılarak Ege Denizi?nin kirletilmesinde Ergene Nehri?nin katkısı incelenmiştir. Çalışma alanı çökelleri, tane boyutu istatistiksel verilere göre değerlendirildiğinde iyi veya çok iyi boylanmış siltli kilden oluştuğu belirlenmiştir. En yüksek Toplam Organik Karbon değerlerinin deri, gıda sanayi tesisleri ile nüfus yoğunluğunun fazla olduğu Çorlu Dere?sinde ölçülmesi; bu çökellerin evsel ve endüstriyel organik karbon girdilerince etkilendiğini göstermektedir. Ölçümü yapılan elementlerin değişim aralığı ve ortalama değerleri ppm olarak sırasıyla: Alüminyum 40610 - 96090 (74868), Arsenik 11 - 52 (25), Krom 95 - 304 (160), Bakır 23 -203 (65), Demir 13950 - 41790 (28251), Mangan 133 - 865 (352), Nikel 19 - 155 (70), Kurşun 77 ? 145 (100), Vanadyum 258 - 966 (483) ve Çinko 74 - 388 (189) ppm `dir.Çalışma alanındaki akarsu çökellerinde Alüminyum, Demir, Mangan ve Nikel içeriği normal jeolojik referans değerlerine paralellik gösterirken; Arsenik, Krom, Bakır, Kurşun, Vanadyum ve Çinko miktarlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu elementlerin sanayileşmenin yoğun olduğu Ergene Nehri doğu havzasındaki çökellerinde yüksek oranda bulunması, kil ve Alüminyum değerleriyle zayıf korelasyon katsayısı vermeleri antropojenik kaynaklar tarafından beslendiğini göstermektedir. Meriç, Tunca ve Ergene nehirlerinin Ege Denizi?ne yüksek oranda Arsenik, Kurşun, Vanadyum ve Çinko taşıdıkları Enez ilçesi?nde alınan M3 nolu çökelin jeokimyasal verileriyle desteklenmektedir.

This study, which is prepared as a master's thesis at the Department of the Marine Geology and Geophysics of the Institute of Marine Sciences and Management at Istanbul University, mainly presents the current pollution of the River Ergene mapping the characteristics of the sedimentological and geochemical characteristics of the sediments in it and its tributaries. The extent of the pollution has been clarified by use of enrichment factor. The sediment quality of the Rivers Maritsa and Tundzha has also been studied and the contribution of the River Ergene in the pollution of the Aegean Sea has been examined. It has been found out, as a result of the grain size evaluation carried out based on the statistical data that the sediments of the area of study consist of well-sorted and very well-sorted silty clay. The fact that the highest TOC values have been measured around Corlu Creek where there is a high density of industrial plants and population indicates that the sediments are affected by the domestic and industrial organic carbon inflows. The range and average values of the elements measured are as follows: Aluminum 40610 - 96090 (74868), Arsenic 11 - 52 (25), Chromium 95 - 304 (160), Copper 23 -203 (65), Iron 13950 - 41790 (28251), Manganese 133 - 865 (352), Nickel 19 - 155 (70), Lead 77 ? 145 (100), Vanadium 258 - 966 (483) and Zinc 74 - 388 (189) ppm.It has been determined that the amounts of Arsenic, Chromium, Copper, Lead, Vanadium and Zinc are high while the Aluminum, Iron, Manganese and Nickel content was in parallel with the normal geological reference values in the stream sediments in the area of study. The presence of these elements in high amounts in the sediments of the eastern basin of the River Ergene where there is a high level of industrialized and their resulting in weak correlation coefficient with the clay and Aluminum values show that it is fed by anthropogenic sources. The assumption that the Rivers Maritsa, Tundzha and Ergene carry high amount of Arsenic, Lead, Vanadium and Zinc to the Aegean Sea supported by the geochemical data on the sediment M3 sampled from Enez district.