Örgüt ikliminin bağımsız denetçilerin mesleki şüpheciliği üzerine etkisi: Bağımsız denetim firmaları üzerine bir araştırma

Abstract

Denetim, sunulan bilgilerin, doğruluğunu, güvenilirliğini ve kabul edilmiş ölçütlere uygunluk derecesini, ilgili kullanıcılara sunmak suretiyle, gerekli önlemleri, düzeltmeleri ve yaptırımları uygulamayı mümkün kılan, kapsamlı bir faaliyettir. Bu faaliyetin etkin bir şekilde gerçekleştirilmemesi durumunda, denetim skandallarından tecrübe edindiğimiz üzere, sadece ilgili işletme değil; sermaye piyasası, kamu kaynakları, denetim firmalarına olan güven gibi unsurlar da zarar görmektedir. Denetim alanda yürütülen birçok çalışma, mesleki şüpheciliğin, etkin bir denetim gerçekleştirmenin önemli araçlarından biri olduğunu belirtmekte, bu husus, uluslararası denetim standartlarında da sıklıkla ifade edilmektedir. Farklı bakış açılarına rağmen mesleki şüpheciliğin unsurları olarak belirtilen; eleştirel değerlendirme ve sorgulayıcı zihne eğilimin, mesleki tecrübe, eğitim, firmanın kurumsal yapısı ve kültürü gibi doğrudan ya da dolaylı eylemlerle geliştirilebileceği, birçok araştırmada vurgulanmaktadır. Örgüte egemen atmosfer olarak ifade edilen ve çalışanların davranışlarını, olaylar karşısındaki tutumlarını biçimlendiren örgüt ikliminin; eleştirel düşünme, sorgulayıcılık, bireylerarası çözümleme gibi mesleki şüphecilik unsurları üzerindeki etkisini belirlemek, bu çalışmanın temel amacıdır. Bu amaçla, bağımsız denetim firmalarında aktif olarak görev alan denetçilerden anket yöntemiyle veriler toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre örgüt ikliminin, mesleki şüphecilik üzerinde etkili olduğu, ağırlıklı olarak, yüksek düzeyde performans beklentisinin, denetçileri daha fazla bilgi arayışına ve sorgulayıcılığa ittiği değerlendirmesine ulaşılmıştır. Ayrıca firma yönetiminin, kararlara katılımda denetçilere söz sahipliği sağladığı ve fikir ayrılıklarının nedenleriyle ortaya konulduğu destekleyici bir yönetim tarzı benimsemesinin, karşı çıkabilme özelliği olarak nitelenen özgüven ve meraklılık/ilgi anlayışı olarak ifade edilen bilgi arayışını geliştirebileceği bulgulanmıştır.

Audit is a comprehensive activity that makes it possible to apply necessary precautions, corrections, and sanctions by presenting the relevant user the accuracy, reliability, degree of appropriateness to the accepted criteria of the presented information. In case this activity is not carried out effectively, as we have experienced through the audit scandals, not only the business, but also the factors such as capital market, public sources and reliability on the audit firms get damaged. A large number of studies conducted on the field of audit indicate that professional skepticism is one of the significant tools of performing an effectual audit, and this case is frequently referred to in international audit standards as well. Despite different perspectives, it has been underlined in many researches that critical assessment and focusing on questioning mind, which are regarded as the elements of professional skepticism, can be improved through direct or indirect actions such as professional experience, education, organizational structure or culture of the firm. The main purpose of this study is to determine the influence of organizational climate, which is defined as the dominant atmosphere in the organization and shapes the employees' behaviour as well their attitudes towards the events, on the elements of professional skepticism such as critical thinking, questioning, interpersonal analysis. With this purpose, data have been collected from auditors who actively take charge in independent auditing firms through survey method. According to research, it has been concluded that organizational climate has influence over professional skepticism and that expectation of high performance mainly pushes auditors towards search of further information and investigation. Also, it has been found out that adoption of a supportive management method by the firm management which allows for the right to speak for the auditors and where difference of opinions are thoroughly explained, may improve self-confidence which can be described as a way of standing up for oneself, along with quest for information which is considered a sign of curiosity and interest.