İstanbul ili ölçeğinde tarihi mekânların ortaokul sosyal bilgiler dersi tarih konularının öğretimindeki yeri ve önemi

Abstract

Tarihi mekânların bir öğretim materyali olarak sosyal bilgiler dersi bünyesindeki tarih ünitelerinin öğretiminde kullanımının programdaki birçok kazanımın gerçekleştirilmesi ve öğrencilerin bu dersin hedefleri arasında yer alan eleştirel düşünme, tarihsel empati, tarihsel kavrama ile analiz becerilerinin geliştirilmesi açısından önemli olduğu bilinmektedir.Tarihsel süreçte coğrafi konumu, uygun iklim ve topografya koşulları ve doğu ile batı arasında önemli ticaret yolları üzerinde bulunması nedeniyle Doğu Roma ve Osmanlı uygarlıklarına başkentlik yapan İstanbul çok sayıda siyasi, askeri ve kültürelsimge formundaki fiziki belge niteliğinde tarihi mekân ve kalıntıları bünyesinde barındırmaktadır. Uygarlık tarihi açısından büyük bir öneme sahip bu eser ve kalıntıların tarih eğitiminde kullanımı, tarihi konuların somutlaştırılmasını, öğrencilerin tarihsel düşünme becerilerinin geliştirilmesini ve dolayısıyla etkili bir tarih öğretiminin gerçekleşmesini sağlayacağı aynı zamanda öğrencilerin tarihe olan ilgilerini artıracağı düşünülmektedir.Bu çalışmada İstanbul'da eğitim gören öğrenciler için ortaöğretim sosyal bilgiler ders programında yer alan tarih konularının öğretiminde İstanbul ili sınırları içerisinde yer alan tarihi mekân ve kalıntılara yapılacak gezilerin ve bu mekanlarda yapılacak eğitsel etkinliklerin sağlayacağı katkılar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yurtiçi ve yurt dışı ilgili çalışmalar taranarak bunların sosyal bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde tarihi mekânlardan yararlanmanın tarih eğitimine sağlayacabileceği katkılar açıklanmıştır. Çalışmanın bulgular kısmında Ortaöğretim sosyal bilgiler ders programları ile ilgili ders kitapları incelenerek programda yer alan tarih üniteleri ve bu ünitelerdeki İstanbul ile ilgili tarih konuları tespit edilmiştir. İstanbul Valiliği İl Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Büyükşehir ve Fatih İlçe Belediyesinin yayınladığı kitap, broşür vs yazılı dökümanlar analiz edilerek sosyal bilgiler ders müfredatında yer alan tarih konularının ait olduğu döneme ait halen ayakta ve toplu okul gezilerine uygun tarihi mekânlar belirlenmiştir. Tespit edilen tarihi mekânlar konumu, tarihçesi, mimari özellikleri ve gezilebilirlik düzeyleri tanıtılarak bu mekânlarda yapılabilecekler hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın sonuç kısmında bu mekânların bir öğretim materyali olarak kullanılmasında karşılaşılan sorunlara yer verilerek bu sorunların çözümlerine yönelik öneriler sıralanmıştır. Son olarak çalışmanın ekler kısmında tespit edilen tarihi mekânlarda ortaokul sosyal bilgiler programı tarih konularının öğretimine yönelik etkinlik örnekleri sunulmuştur.

Using historical places as a teaching material for history topics in the Social Studies course is essential in terms of realizing curriculum goals and developing students's critical thinking, historical empathy, historical comprehension and analyze skills.Due to its geographical location on the major trade routes between East and West, topographia, and climate İstanbul has served as a capital city for Byzantine and Ottoman civilizations from which this city inherited many historical sites and ruins include numerous political, military and cultural icons as physical historical documents. Using these important artifacts and ruins as a teaching materials in history education will allow students to concrete historical subjects, develop historical thinking skills and to have increased interest in history which will help educators to realize an effective history teaching. This study tries to reveal the contrubutions of field trips and activities carried out at historical places located in the province of İstanbul to teaching history subjects of the Social Studies course at sixth and seventh grades. The history subjects related to İstanbul were identified by examining sixth and seventh grade Social Studies course textbooks. The historical places located in the targeted area that are standing and suitible for field trips were identified by analyzing related literature and brochures that are published by İstanbul Provincial Culture and Tourism Ministry, Metropolitan and Fatih District Municipality. Identified historical places' location, history, architectural featuresand examples of activities that can be done in these placed were examined. Problems that theachers are faced while visiting these historical places were also examined and suggestions given towards solving these problems. Finally, sample activities developed and presented towards teaching history subjects within middle school Social Studies currilum.