Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına yönelik görüşlerinin ve deneyimlerinin incelenmesi

Abstract

Özel eğitim hizmetleri günümüzde ağırlıklı olarak kaynaştırma yöntemiyle sağlanmaktadır. Örgün eğitim kapsamında; dezavantajlı 220.649 öğrencinin 161.295 kişilik büyük bir bölümü kaynaştırma yöntemiyle genel eğitim sınıflarında, özel eğitim hizmeti almaktadır. Özel eğitimin temel amacı, uyumsal becerilerin edinilmesi ve bağımsız yaşam becerilerinin geliştirilmesidir. Kaynaştırmanın temel varsayımı da kaynaştırma öğrencisinin akranlarıyla iletişimini ve sosyal kabulünü arttırmak dolayısıyla bu öğrencilerin toplumla bütünleşmesini, toplumsallaşmasını sağlamaktır. Eğitim programları toplumsallaşmaya çerçeve oluşturmaktadır. Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler dersleri toplumsallaşmaya en önemli vurguyu yapan mihver derslerdir. Bu dersler çerçevesinde edinilebilecek kazanımlar; kaynaştırma öğrencilerinin bazı temel beceriler edinerek bağımsızlaşmasına ve toplumla bütünleşmesine yani özel eğitimin ve kaynaştırmanın temel amaçlarına önemli katkılar sağlayacak niteliktedir. Araştırma, kaynaştırma eğitiminin sosyal bilgiler dersi uygulamaları üzerinden incelenmesini ve bu incelenmenin öğretmen görüşleriyle desteklenmesini amaçlayan nitel bir çalışmadır. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi konusundaki görüşlerini, uygulama biçimlerini, sorunlarını ve önerilerini belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen, kısa cevaplı ve açık uçlu sorular içeren ankete ek olarak yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma örneklemini 2013-2014 eğitim öğretim yılında İstanbul ilinde yer alan 13 ilçedeki 35 okulda görev yapan, en az bir kaynaştırma öğrencisi ile deneyim yaşamış; 100 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır.Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin çok büyük bir bölümünün özel eğitim/kaynaştırma eğitimi alanıyla ilgili eğitim almadıkları ve alanla ilgili uygulamalarda kendilerini yeterli hissetmedikleri görülmektedir. Öğretmenlerin büyük bir bölümünün diğer ders müfredatlarına kıyasala kendi ders müfredatlarının, kaynaştırmanın temel varsayımları açısından uygulamalara özel bir katkı sağlayacak nitelikte olduğunu belirttikleri anlaşılmaktadır. Bu değerli katkının farkındalığına rağmen öğretmenlerin neredeyse tamamının sosyal bilgiler dersinde kaynaştırma uygulamalarını çok yetersiz ve sorunlu buldukları yani uygulamalar hakkında olumsuz görüş belirttikleri görülmektedir. Öğretmenlerin çözüm önerisi olarak hala ilk sırada ayrıştırmayı önermesi ise dikkate değer başka bir sonuçtur. Aslında öğretmenlerin sosyal bilgiler dersinde kaynaştırmaya çok özel vurgular yapamadıkları yani bu ders merkezli görüşler ve uygulamalar geliştirmekten çok henüz genel anlamda kaynaştırmanın sorunlarıyla uğraştıkları görülmektedir. Bulgular; bu kadar yaygın bir uygulama halini alan kaynaştırmanın hala zihinlerde yeterince oturmadığını, kaynaştırmanın sistemli olarak uygulama aşamasına geçemediğini düşündürmektedir.

Today Special Education services are usually provided through Inclusion method. Within the scope of Formal Education, a great number of disadvantaged students (161.295 out of 220.649) receive Special Education Service via Inclusion method within General Education classrooms. The main aim of special education is to improve an individual' s skills to adjust to the society and develop independent life skills. Similarly, the main assumption of the inclusion is to improve the communication skills of the disadvantaged individuals and thus helping them to blend in with the society. Courses like `Life Studies` and `Social Studies` also focus on the socialization of the individual and can contribute considerably to the main objectives of Special Education and Inclusion.The research is a qualitative study which aims at examining Inclusion in education through Social Studies Course implementations and supporting this examination with teachers' points of view. In order to identify the Social Studies teachers' points of view related to Inclusion in education, their ways of implementing this, their problems and suggestions, a survey that also includes open-ended questions and a semi-structured interview method were used. The research sample is composed of 100 Social Studies teachers who work in 35 schools in the 13 districts of the city of Istanbul in 2013-2014 academic year.As a result of the research, it has been observed that a great majority of the Social Studies teachers did not receive education related to the field of Inclusion in education and that they do not feel that they are good enough in the implementations of the field. It is understood that a great majority of the teachers state that their own curriculum has the quality of making a special contribution to the implementations of Inclusion in education in terms of the basic premises of Inclusion. Despite the awareness of this valuable contribution, it has been discerned that almost all of the teachers find the implementation of Inclusion in Social Studies course inadequate and problematic. That is to say, it is seen that they give negative opinions about the implementations. It is another significant result that the teachers still suggest in the first place as a solution that these inclusion students be segregated from the other students in the classroom. Indeed, it has been noticed that the teachers could not put a lot of emphases on inclusion in Social Studies courses. In other words, it is noticed that in general terms, they still deal with the problems of inclusion rather than develop points of view and implementations based on this course. The findings make one think that inclusion in education, which has become such a common implementation have not yet formed clear enough a picture in minds and has not been able to reach a phase in which inclusion is implemented systematicall.