Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile ekonomik büyüme ve dış ticaret ilişkisi: BRICS ülkeleri ile Türkiye üzerine amprik bir çalışma

Abstract

19 yüzyıl ortalarından itibaren doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının özellikle gelişmiş ülkeler arasında büyük boyutlara ulaşması bu tür yatırımların neden yapıldığı sorusunu gündeme getirmiştir. Dünya ekonomisinde yaşanan küreselleşme süreci de gerek gelişmiş gerekse de gelişmekte olan ülkelerin ekonomik anlamda kalkınmalarında doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ne kadar önemli olduğunu ve bu önemin de her geçen gün daha da artmakta olduğunu göstermektedir. Günümüzde özellikle sermaye yetersizliği çeken ülkelerde ekonomik kalkınmanın gerçekleştirilmesinde oynadıkları kilit rolden dolayı doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ülkeye çekilerek ev sahipliği yapılması konusunda ülkeler arasında büyük bir rekabet yaşanmaktadır. Bu araştırma, Türkiye ve BRICS (Brezilya, Rusya Federasyonu, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti) ülkelerine gelen doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının bu ülkelerin makroekonomik göstergeleri içerisinde yer alan ekonomik büyüme, ihracat ve ithalat üzerinde ne gibi etkiler yarattığını tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada ayrıca bir ülkeye gelecek olan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının belirleyicilerinin neler olduğu üzerinde de ayrıntılı bir literatür çalışması yapılmıştır. Bu kapsamda doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının belirleyicileri ekonomik, politik, kurumsal ve kültürel olmak üzere dört alt başlığa ayrılmıştır. Araştırmada; BRICS ülkeleri içerisinde yer alan Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika ile Türkiye için 1992 – 2017 dönemlerine ilişkin doğrudan yabancı sermaye yatırımları, gayri safi milli hasıla, ithalat ve ihracat değişkenleri arasındaki ilişki panel veri yöntemiyle analiz edilmiştir. Yapılan analiz üç aşamadan oluşmuştur. Birinci aşamada, öncelikle yukarıda bahsedilen değişkenlere ait veri setlerinin temel istatistik değerleri incelenmiş, bu serilerin zaman içerisindeki devresel hareketleri grafiksel olarak gösterilerek veri setlerinin zaman serisi içerisinde birim kök içerip içermediği Levin, Lin & Chu (2002), Breitung (2000) ve Im, Pesaran ve Shin (2003) tarafından geliştirilen birim kök testleri ile sınanmıştır. İkinci aşamada, değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin belirlenmesi amacıyla korelasyon ve panel granger nedensellik analizleri uygulanmış, üçüncü ve son aşamada ise yabancı sermaye yatırımları bağımsız değişken ile gayri safi milli hasıla, ithalat ve ihracat bağımlı değişkenleri arasındaki ilişkiler tahmin edilmiştir. Her üç modelin sonuçları birlikte değerlendirildiğinde; yabancı sermaye yatırımı değişkeni en fazla ithalat değişkenini etkilemektedir. Bunu sırasıyla ihracat ve gayri safi milli hasıla değişkenleri izlemektedir.

Since mid-19th Century, foreign direct investments reached immense proportions, especially between developed countries, bringing into question the reasons for these investments. The process of globalization in the world economy also demonstrates the importance of foreign direct investments in the economic development of both the developed and developing countries, and this importance is increasing day by day. Especially due to the key roles that these investments play in achieving economic development in countries that suffer from undercapitalization, there is a great competition amongst countries for hosting such investments.This study investigates the impact of foreign direct investments in Turkey and BRICS (Brazil, Russian Federation, India, China and South African Republic) countries on the selected macroeconomic indicators of these countries - economic growth, export and import. This study also includes a detailed literature review on the determinants of foreign direct investments received by a country. Within this scope, the determinants of foreign investments are divided into four sub-headings: Economic, Political, Institutional and Cultural.In this study, the relationship between the foreign direct investments of the period 1927 – 2017 in BRICS countries - Brazil, Russia, India, China and South African Republic- and in Turkey, their gross national product, export and import variables are analyzed with the panel data method. The analysis performed is composed of three stages: The first stage evaluates the basic statistics values of the data sets of the abovementioned variables; graphically demonstrates their cyclical movements through time; and checks through unit root tests developed by Levin, Lin & Chu (2002), Breitung (2000) and Im, Pesaran and Shin (2003) whether these data sets contain unit root in a time series. The second stage performs correlation and panel Granger-causality analyses to determine the causality relation between the variables. The third and last stage estimates the relation between the independent variable of foreign direct investments and the dependent variables of gross national product, import and export. When the findings of all three models are evaluated, foreign direct investment variable has the biggest impact on the import variable. This is followed by export and gross national product variables, respectively.