Ergenlerde bağlanma ve kimlik statüleri: Temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolünün incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın iki farklı amacı bulunmaktadır. Çalışmanın ilk amacı Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-İlişki Yapıları (YİYE-İY) adlı ölçme aracının anne, baba, romantik partner ve yakın arkadaş formlarının Türk ergenler için psikometrik özelliklerinin incelenmesidir. İkinci amacı ise temel psikolojik ihtiyaçların anneye bağlanma ile kimlik statüleri arasındaki ilişkideki aracı rolünün incelenmesidir. İkinci temel amaç kapsamında incelenen bir diğer amaç da, alternatif bir model olarak, temel psikolojik ihtiyaçların anneye bağlanma ile sadece başarılı kimlik statüsü arasındaki ilişkideki aracı rolünün incelenmesidir.Çalışma 1 üç farklı çalışma grubu ile gerçekleştirilmiştir. YİYE-İY'nin yapı geçerliğini test etmek amacıyla açımlayıcı faktör analizi 219 kişilik bir gruptan, doğrulayıcı faktör analizi ise 283 kişiden oluşan ikinci bir gruptan toplanan veriler aracılığıyla test edilmiştir. YİYE-İY'nin test-tekrar test güvenirliğini test etmek amacıyla yapılan analizlerde ise 52 katılımcıdan oluşan üçüncü bir çalışma grubundan toplanan veriler kullanılmıştır. Bağlanma ve kimlik statüleri arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolünün yapısal eşitlik modellemesi aracılığıyla incelendiği Çalışma 2'de ise 245 katılımcıdan toplanan veriler kullanılmıştır. Katılımcılar Çalışma 1'de kişisel bilgi formunu, YİYE-İY anne, baba, romantik partner ve yakın arkadaş formlarını, Ebeveyn ve Arkadaşlara Bağlanma Envanteri-Kısa Formu'nu cevaplandırmışlardır. Çalışma 2'de ise kişisel bilgi formunu, YİYE-İY Anne formunu, Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği Lise Formu'nu ve Benlik Kimliği Objektif Ölçüm Skalası Geliştirilmiş Formu'nu cevaplandırmışlardır. Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi sonuçları ve güvenirlik çalışmaları YİYE-İY'nin tüm formlarının iki boyutlu bağlanma modelinin (Kaçınan bağlanma ve kaygılı bağlanma) ergenler için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir. YİYE-İY'nin Anne ve Romantik partner formlarının Baba ve Yakın arkadaş formlarına oranla daha yüksek düzeyde uyum iyiliği değerlerine sahip olduğu görülmektedir. Çalışma 2'nin sonuçları incelendiğinde, anneye bağlanma ve kimlik statülerinin tümü arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolünün incelendiği modelin düşük uyum iyiliği değerlerine sahip olmasından dolayı test edilemediği görülmüştür. Bununla birlikte Çalışma 2'de test edilen alternatif model kapsamında yapılan analizler sonucunda ise, ergenlerde kaçınan bağlanma ile başarılı kimlik statüsü arasındaki ilişkinin temel psikolojik ihtiyaçlar aracılığıyla sağlandığı, ergenlerde kaygılı bağlanma ile başarılı kimlik statüsü arasındaki ilişkide ise temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolünün olmadığı görülmüştür. Çalışma sonuçları güncel modeler ve diğer çalışma sonuçları kapsamında tartışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Ergenlik, Bağlanma, Anneye Bağlanma, Kimlik, Kimlik Statüleri, Temel Psikolojik İhtiyaçlar, Lise Öğrencileri.

The aim of the present study is twofold: The first purpose is to test the psychometric properties of the Experience of Close Relationships-Relationship Structures scale (ECR-RS) mother, father, romantic partner, best friend forms among Turkish adolescents (Study 1). Second purpose is to analyze the mediating role of the basic psychological needs in the relationship between attachment to mother and identity status relationship (Study 2). A further purpose of Study 2 is to test the mediating role of the basic psychological needs in maternal attachment to identity achievement relationship as an alternative model.Study 1 consisted of three different samples. In order to test the structure validity of the ECR-RS, a principal component analysis with oblique rotation (direct oblimin) is performed on a sample of 219 participants. To investigate further structure validity, a confirmatory factor analysis is performed on a second sample of 283 participants. To test the test-retest reliability of the ECR-RS, test-retest values were calculated on a third sample of 52 participants. In order to test the mediating role of the basic psychological needs in attachment to mother and identity status relationship, a structural equation modeling is performed on a sample of 245 adolescents in Study 2. Participants filled in personal information form, ECR-RS (father, mother, romantic partner, best friend forms) and the Short Form of Inventory of Parent and Peer Attachment in Study 1. Moreover, the participants respondend to personal information form, mother form of the ECR-RS, Basic Psychological Needs Scale and the Extended Version of Objective Measure of Ego Identity in Study 2.The results of the explanatory and confirmatory factor analysis and internal consistent reliability and test-retest reliability revealed that the fit of the two-factor model (attachment avoidance and attachment anxiety) to the data was satisfactory for all forms of the ECR-RS. Mother and Romantic partner forms of the ECR-RS revealed more satisfactory fit values compared to Father and Best friend forms for Turkish adolescents. The results of the Study 2 showed that the mediating role of the satisfaction of the basic psychological needs between attachment to mother and identity statues were not tested because of the low fit values. Besides, the results of the alternative structural equation model in Study 2 demonstrated that satisfaction of basic psychological needs fully mediated the relationship between attachment avoidance to mother and identity achievement. However, satisfaction of the basic psychological needs did not mediate the relationship between attachment anxiety to mother and identity achievement. Results were discussed within recent models and empirical findings on attachment and identity statues in adolescence.Key Words: Adolescence, Attachment, Maternal Attachment, Identity, Identity Statues, Basic Psychological Needs, High School Students.