Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye`nin inovasyon performansının çok kriterli karar verme yöntemleriyle kıyaslanması

Abstract

Küreselleşen dünyada ülkelerin, şirketlerin veya diğer tüm organizasyonların faaliyetlerinin sürdürülebilir olması ve güçlü bir şekilde ayakta kalması için yeniliğe hızlı adapte olması gerekmektedir. Sürdürülebilir ekonomik gelişmelerin sağlanmasında, toplumların refah düzeyinin artırılmasında ve işletmeler için rekabet dinamiğinin gelişmesinde inovasyon vazgeçilmez bir kaynaktır. İnovasyon doğru, sistematik ve etkin kullanıldığında toplumun, ülkenin veya işletmenin gelişmesi kaçınılmazdır. Bu çalışmada Avrupa İnovasyon Endeksi hesaplamasında kullanılan 10 temel gösterge çok kriterli karar verme metotları ile değerlendirilerek, Avrupa Birliği'ne üye olan 28 ülke, Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 4 aday ülke ve 6 adet komşu ülkenin inovasyon performansları incelenmiştir. 2018 yılı Avrupa İnovasyon Endeksi Puanlama tablosundan temin edilen göstergelerin değerleri, çok kriterli karar verme yöntemlerinden TOPSIS, VIKOR ve MOORA metotlarıyla kıyaslanarak ülkelerin inovasyon performans sıralaması yapılmıştır. Yöntemlerin sonuçları birbirine yakın olmasına rağmen bazı ülkelerin sıralamalarda değişiklikler gösterdiği tespit edilmiştir. Sonuçlar incelendiğinde Türkiye TOPSIS Yöntemine göre 31. sırada VIKOR Yöntemine göre 31. Sırada ve MOORA Yöntemine göre ise 33. sırada yer almaktadır. Ülkelerin inovasyon performansları incelendiğinde TOPSIS ve VIKOR Yöntemi'ne göre ilk üç sırada İsviçre, İşveç ve Danimarka yer almaktadır. Son üç sırayı ise Ukrayna, Romanya ve Makedonya almıştır. MOORA Yöntemine göre ise İsveç, İsviçre ve Danimarka ile ilk üç sırada karşılaşılırken son üç sırada Romanya, Ukrayna ve Polonya yer almaktadır. TOPSIS, VIKOR ve MOORA yöntemlerine göre birinci ve ikinci sırada yer değiştirmektedirler. Bu ve benzeri çalışmalarda araştırmacıların hesaplama zamanı, basitlik, matematiksel hesaplama, güvenilirlik, veri yapısı gibi özellikleri de göz önünde bulundurarak en uygun çok kriterli karar verme yöntemini değerlendirmeleri ve uygulamaları önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: İnovasyon, inovasyon göstergeleri, çok kriterli karar verme, TOPSIS, VIKOR, MOORA, Avrupa Birliği

In the globalizing world; the activites of countries, companies or all other organizations need to be adoptable to innovation in order to sustainable and to remain strong. Innovation is a indespensable source for achieving sustainable economic developments, increasing the welfare of societies and development competitive dynamics for enterprises. When innovation is used correctly, systematically and effectively, the development of society, country or business is inevitable.In this study, 10 basic indicators which is based on European Innovation Index has been used. 24 member countries of the European Union, 6 neighbour countries and 4 of the candidate countries' including Turkey innovation indicators and their sub-criterias performance is calculated and ranked by using multi-criteria decision-making methods. The performance scores of the indicators obtained from the 2018 European Innovation Index. The countries' innovation performances were ranked by using datas which is obtained from TOPSIS, VIKOR and MOORA multi-criteria decision making methods. Although the results of the methods were close to each other, it was determined that some countries differ in the rankings. When the results are examined, Turkey is seen in 31th place according to results of TOPSIS and VIKOR. Also, seen in 33th place according to MOORA Method. According to TOPSIS and VIKOR method, the first three countries are Switzerland, Sweden and Denmark. Ukraine, Romania and Macedonia are last three places. According to MOORA method, Sweden, Switzerland and Denmark are the top three, while, Romania, Ukraine and Poland are the last three. According to TOPSIS, VIKOR and MOORA methods, the first and second countries are displaced among themselves. For similar studies, it is suggested that researches should evaulate and apply the most appropriate multi-criteria decision making method considering the characteristics such as calculation time, simplicity, mathematical caluculation, reliability and data structure. Keyword: Innovation, innovation indicators, multi criteria decision making, TOPSIS, VIKOR, MOORA methods, european union