Zembilfıroş hikayesi üzerine bir inceleme

Abstract

Sözlü Kürt Edebiyatı kadim ve zengin bir kültüre sahiptir. Sözlü Kürt hikâyesi de tarih içerisinde yerini almış ve köklü bir yere sahiptir. Ama yazılı Kürt Edebiyatı ve Modern Kürt Edebiyatı daha yenidir. Bazı engel ve yasaklar sebebiyle Klasik Kürt Edebiyatı üzerine çalışmalar çok az sayıdadır. Birçok klasik de yok olmakta veya unutulmaya yüz tutmaktadır. Bu alanda var olan eksiklik ve yetersizlikler yerinde ve derinlemesine araştırmaları mecbur bırakmaktadır.Bizi de bu araştırmaya iten ana unsur Kürtler içerisinde ayrı bir yeri olan aşk konulu hikâyeler içerisinde çok ayrı bir yer tutan Zembilfıroş hikâyesinin farklı nüshalarını bir araya getirmek ve incelemektir. Zembilfıroş Hikâyesi diğer aşk hikâyelerinde geleneksel bir rol alan kadının dilber, erkeğin ise âşık olduğu model/rol motifinden ayrılarak rolleri değiştirip erkeğin maşuk kadının ise âşık olduğu bir metafora dönüştürür. Her ne kadar Kürtler arasında bu hikâye yaygınsa da uzun bir süre yazılı edebiyat sayfalarında yer almamıştır. Halk ozanları arasında yaşatılmış ve birçok şey ya eklenmiş ya da çıkarılmıştır.Tezin ilk bölümünde hikâye öncelikle kim tarafından yazıldığı üzerinde durulmuştur. Feqiye Teyran ve Mele Bateyi'nim dönemleri araştırıldı. Sonrasında aşk hikâyelerindeki motif ve şekiller bu hikâye de nasıl yer etmiş bunun üzerinde duruldu. Acaba âşık ve maşukun cinsiyette yer değişimi hikâye üzerinde nasıl bir etkide bulunmuştur araştırıldı. Son kısımda da ozanlar arasında bu hikâye neden bu kadar yaygındır, hikeyeye eklemeler ve eksiltmeler nelerdir araştırıldı. Ayrıca hikâyenin edebi ve sözlü şekli yan yana getirilip bir karşılaştırma yapıldı.Anahtar Kelimeler: Kadın Âşıklar, Klasik Kürt Şiiri, Karşılıksız Aşk, Zembilfıroş, Kürt Mutasavvıflar, Feqiyê Teyran, Meleyê Bateyî, Mîradxanê Bazidî

This study holds a very special place in the love story titled viewed Zembîlfiros story. Zembîlfiros story; `Dilber` women involved in other traditional love story, the man is in love with model / role change roles motifs separated from the men's beloved woman into a metaphor for that love. Factors and results caused by this change are described in detail in the thesis. Topics that women love and love stories written in many different ways, the story of which has been kept alive in a folk style and the in The Kurdish people. Motifs story is a love story that is rich in all the essential themes were hosting. First: Time Feqıyê Teyran 's story he wrote after the Melayê Bate and Miradxanê Bazidi literary pen is reflected from us. These literary texts in our thesis we compare the content and meaning. In particular, the formation of causal part of the story which was written Miradxanê Bazidi period and has provided important information on people. Where the first hand sources were utilized A. Jābā research works in the collection. Thus, the relationship between the old manuscripts that date could be observed scientifically. In the last part of the thesis of this legend as told by continuous and sung folk troubadours different variants of the artist took place.Key issues identified at the end of the study are reported in the results section.Key Words: Woman in love, classical Kurdish poetry, Unrequited Love,Zembîlfiros Kurdish Sufis, Feqiye Teyran, Mele Bateyi, Miradxane Bazıdı