ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi Standartları ile Avrupa Birliği Çevre Etiketi ve aralarındaki ilişki: Türkiye`deki uygulamalar

Abstract

Son yirmi yıldır daha çok gündeme gelen küresel ısınma ve beraberinde getirdiği çevresel felaketler günümüz tüketicilerinin ve üreticilerinin tüketim ve üretim faaliyetlerini sorgulamalarına neden olmuştur. Bu noktada sürdürülebilir tüketimin ve üretimin teminine yönelik çalışmalar başlatılmış, ürün ve üretim standartları oluşturulmuştur. Kuruluş amaçları kâr elde etmek olan işletmeler için günümüzde `çevre` artık bir dış faktör olmaktan çıkmış stratejik bir önem arz eder hale gelmiştir. Özellikle gelişmiş ülke tüketicilerinin satın alma davranışlarını etkileyen çevresel standartlar ve sertifikalar bu pazarda faaliyette bulunan ya da bulunmak isteyen işletmeler için rekabet unsurlarından biri haline gelmiştir.Bu çalışmada dünyada, üyesi olmak istediğimiz Avrupa Birliği'nde ve ülkemizde sürdürülebilirlik adına atılan önemli adımlara ilişkin tarihsel süreç ortaya konulmuş, sürdürülebilir tüketim için oluşturulmuş ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemleri ve Eko Etiketleme sertifikaları hakkında bilgi verilmiş olup, ülkemizde AB Eko Etiketini kullanma hakkını elde etmiş firmaların, bu sertifikaya sahip olma süreçleri irdelenmiştir. Çalışmayla, özellikle gelişmiş ülke pazarlarında faaliyet göstermek isteyen işletmelerin, bu pazardaki tüketicilerin satın alma faaliyetlerini etkileyen AB Eko Etiketiyle ilgili literatüre katkı sağlama, hem üreticiler hem de tüketiciler için farkındalık oluşturma amacı güdülmüştür. Çalışmada, Türkiye'de AB Eko Etiketi'ne sahip olmuş firmaların mevcut durumu değerlendirilmektedir. Bu amaçla önceden bu etikete sahip olmuş, ancak şuanda kullanım hakkını kaybetmiş ve hâlihazırda bu etiketi kullanım hakkını elinde bulunduran firma yetkilileriyle telefon ve e-posta marifetiyle görüşülmüş, araştırmalar kapsamında sorular yöneltilmiştir. Ne amaçla AB Eko Etiketi sertifikasına sahip olunmak istendiği, sertifikaya sahip olmanın avantaj ve dezavantajları, belgenin alınma süreci ve sonucu, karşılaşılan sorunlar, sürecin işlemesinde firma çalışanlarıyla mı danışmanlarla mı çalışıldığı, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemine sahip olmanın bu süreci nasıl etkilediği ve bu sertifikaya sahip olmanın firmaların pazar rekabetinde elini güçlendirip güçlendirmediği konuları irdelenmiştir.Çalışma sonucunda, bu sertifikaya ilginin Türkiye'de yeterli düzeyde olmadığı, ancak global firmaların bu konuyu tüm faaliyetlerinde bir kültür olarak yerleştirdikleri görülmüştür. Türkiye'de AB pazarında aktif olarak faaliyet gösteren ya da yurtiçinde yabancı müşterilere hitap eden firmalar açısından bu sertifikanın rekabet avantajı sağladığı hususunun idrak edilerek ilginin artacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: ISO 14001, Eko Etiketleme, AB Eko Etiketi

Global Warming that is discussed more in the last twenty years and environmental disasters has led today's consumers and producers to question their consumption and production activities. At this point, the works for the supply of sustainable consumption and production has been started and product and production standarts were established. For organizations whose purpose is to earn profit, today the environment turned out not to be an external factor which has become a strategic importance. Especially; environmental standards and certifications that affect consumers of developed countries buying behaviors has become one of the competitive elements for businesses which is in the market or want to be in the market.In this study, important steps taken for sustainability being introduced in the name of an historical process in the world, European Union that we want to be a member and in our country. Information is given about ISO 14000 environmental management systems that is created for sustainable consumption and eco-labelling certificates. Some firms obtained the right of using European Union Eco-Labelling in our country. In the study, those firms' processes of obtaining that certificate were explicated. In this study, it is aimed to decrease the literature deficit reduction about European Union Eco-Labelling which affects businesses that want to operate in the markets of developed countries and the purchasing activities of the consumers in this market. The purpose of creating awereness was aimed for both producers and consumers. In the study, the current situation of companies which has EU Eco Label in Turkey was assessed. For this purpose, companies' officials which used to have this label but lost the right of using this label and some companies' officials which is still owning the right of using this label, were contacted by phone and via e-mail. Some issued were researched like: for what purpose, companies want to acquire EU Eco Label Certification, the advantages and disadvantages of having it, the process of acquiring the certificate and some possible problems, with whom to work to run the process company workers or consultants, how having ISO 14001 environmental management system affects this process and if having this certificate strengthens company's hands in the competition for the market.At the end of the study, it is seen that the level of interest to this certificate were not enough in Turkey. However; it was observed that global companies planted this issue to all the activities as a culture.As this certificate gives an advantage to companies which is active in EU market or appeals foreign customers in Turkey, it's believed that the level of interest to this certificate will increase.Keywords: ISO 14001, Eco Labeling, EU Eco Label