Sarıveliler ve Başyayla (Karaman) ilçeleri yer adları

Abstract

Bu çalışmada Karaman ili Sarıveliler ve Başyayla ilçeleri yer adları `tür`, `leksik köken`, `yapı` ve `anlam` olarak incelenmiştir. Çalışmaya ilk olarak yer adlarının tespiti ile başlanmış, 4 farklı kaynaktan malzemeler alınmıştır. Bunlar: ilçelerin tapu müdürlüklerinden alınan kayıtlar, ilçe belediyelerinin sokak, cadde ve mahalleler için verdiği yer adları, bölge için düzenlenmiş 1/25.000 ölçekli topoğrafik haritalar ve saha derlemeleridir. Bu kaynaklardan derlemeler sonucunda 638, 55 km²'lik bir bölgede 5 yer adı türüne ait 3934 yer adına ulaşılmıştır. Araştırma sahasında yer adı türü olarak orun adları, yükselti adları, su adları, mevki adları ve düzlük adları tespit edilmiştir. İki ilçede de en çok mevki adı tespit edilmiştir. Leksik köken incelemelerinde yer adlarına kaynaklık eden diller ve yer adlarının sözlük anlamları incelenmiştir. Çalışmada Türkçe yer adlarının yanında Arapça, Bulgarca, Farsça, Fransızca, İbranice, İtalyanca, Latince, Luwice ve Rumca kökenli kelimelerin de olduğu görülmüştür. En çok karşılaşılan Türkçe kelimelerdir. Yabancı diller arasında Arapça kelime varlığının daha fazla olduğu görülmüştür. Belirlenen yer adları yapı bakımından basit, türemiş ve birleşik olarak ayrılmaktadır. En çok basit yapılı kelime tespit edilmiştir. Birbiriyle anlam ilişkisiyle bağlanan asıl ad ve coğrafi terimler, türlü kelime grupları meydana getirmiştir. İncelediğimiz 3934 yer adı 16 farklı kelime grubu ile oluşmuştur.Yer adlarının coğrafi terimden sonra en önemli ögesi olan asıl adlar, anlam özellikleri yönüyle incelenmiştir. Bu adlar, yer adlarının hangi kültürel etkenlerden beslenerek oluştuğunu göstermektedir. Araştırma bölgesinin yer adlarının anlam olarak 19 kültürel ögeden oluştuğu tespit edilmiştir. Çalışmanın sonunda Karaman ili Sarıveliler ve Başyayla ilçeleri yer adlarının özellikleri maddeler hâlinde verilmiştir. Mikrotoponim bir özellik gösteren bu çalışma ile yer adı bilimine farklı bir araştırma yöntemi kullanarak katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

In this study, the names of regions in Karaman city's Sarıveliler and Başyayla's villages has been investigated as types, lexical roots, structure and meaning. The study has begun with determining the region's names. This has been done by the use of four different resources. These resources include: The documents taken from the land registry office - Street, main road, and neighborhood names taken from the villages' municipalities-, The measure of 1/25.000 topographic maps and compilated fields. As a result of all of these compilated resources: an area of 638.55km2 with five name types that belong to 3934 region names have been found. In the field of this study the types of names of regions were determined as: specific names, elevation names, water names, place names and lowland names. The most name types that was name were the name of places The languages sourcing the lexical roots and place names has been investigated. In this investigation it has been found that not only words rooting from the Turkish language have been used but also words originating from Arabic, French, Persian, Hebrew, Italian, Latin, Bulgarian, Romanian, and Luwian. The names of the regions were determined to mostly have a Turkish origin, but among the foreign languages used more words were originating from Arabic. İn terms of word structure, the place names under investigation were grouped as Simple, Derived and Complex words. A relationship between the original names and geographic regions have been made to give names with a mixture of meanings. These names have created word groups. The 3934 regions that have been investigated has created ten different word groups.After the use of geographic terms, the most important element in original names used were investigated using their meanings' properties. These names show which region names were culturally effected.Using this technique it has been found that 19 cultural elements have effected the regions' names. At the end of the investigation Karaman city's Sarıveliler and Başyayla's villages' region names' properties were given as articles. This microtoponic study aims to contribute to toponomy utilizing different method of investigation.