Latin harfli mezar taşları üzerine halk bilimsel bir inceleme: Karaman merkez örneği

Abstract

Çok eski bir geçmişe sahip olan, farklı kültürlerin ve ekonomilerin karışıp kaynaştığı Karaman, birçok medeniyetin yolunun kesiştiği illerimizden biridir. Böylesine zengin bir mirasa sahip olan Karaman'ın çok yönlü olarak araştırılması önem arz etmektedir. Biz de bu amaçla, Karaman Merkez'de bulunan Latin harfli mezar taşı yazılarını inceleme ve şehrin bir yönünü daha bilim dünyasına tanıtma kararı aldık.Bu tezde, toplam 452 Latin harfli mezar taşı yazısı incelemeye tabi tutulmuş olup bunların 373'ü manzum, 79'u mensurdur. Karaman Merkez'deki Latin harfli manzum mezar taşı yazılarında daha çok dörtlükler ön plandadır. Şiirlerin dili sade, anlatımı açıktır. Tercih edilen şiirlerin çoğu, Yunus Emre'ye aittir. Latin harfli mensur mezar taşı yazıları ise genellikle belli bir kişiye/yazara ait olmayıp mevta yakınlarının duygu ve temennilerini içermektedir. Kuru bir söylemden sıyrılıp şiirselliği yakalayabilmek için bazı mensur mezar taşı yazılarında devrik cümlelerin tercih edildiği görülmektedir.Mezar taşı ustalarının/işletmecilerinin ortak sorunlarını, `hammadde` ve `çalıştıracak işçi` temini noktalarında toplamak mümkündür. Karaman Merkez'de mezar taşı yapımı için hammadde temin etmek ciddi bir sorundur. Malzemelerin genellikle şehir dışından geliyor olması, işletmeler için büyük bir külfet oluşturmaktadır. Çalıştıracak kalıcı işçi bulamamak, Karaman'daki mezar taşı ustalarının/işletmecilerinin başka bir sorunudur. Çıraklık geleneğinin bitmek üzere olması ve büyük taşlarla çalışıldığı için mesleğin icrasının yorucu/yıpratıcı oluşu çalıştıracak işçi bulmayı zorlaştırmaktadır.Anahtar Kelimeler: Karaman, mezar taşı ustaları/işletmecileri, Latin harfli mezar taşı yazıları, manzum-mensur, inceleme.

Karaman is one of our cities which is known as intersect of civilizations that has a rich history by containing different cultures and economies within itself. Therefore, investigating about Karaman which has wealthy heritage is quite important by all aspects. For this reason, we will examine the epitaphs which is written prose with Latin characters in order to introduce one more aspect of the city to the science world.In this research, 452 epitaphs with Latin characters has been examined and this epitaphs consist of 373 which is written in verse and 79 is written in prose. In the center of Karaman, the epitaphs with Latin characters has written in verse mostly. Language of the poems is simple, in addition to this expression of the poems is clear. The poems which are preferred to written belong to Yunus Emre commonly. On the other hand, the epitaphs that is written in prose with Latin characters usually comprise by not a specific figure/writer (like Yunus Emre) but the dead's relatives prayers and emotions. In the some of epitaphs written prose has been preferred to use inverted sentences in order to prevent the barrenness and achieve the poeticalness.The common problems of the tombstone's craftsmans/managements are `raw material` and `recruitment of a worker`. Providing raw material is a serious issue for making the tombstones in the center of Karaman. It is a serious burden for managements to procured the raw materials from the country. Being not able to find a permanent worker is another problem for the tombstones' craftmans/managements in Karaman. On the other hand, falling in importance of apprenticeship tradition and being obliged to work with grand stones makes this craft tiring/wearing and this causes to find a worker more difficult.Key Words: Karaman, tombstone's craftman/managers, epitaphs with Latin characters, verse-prose, research.