Tarım işletmelerinin muhasebeleştirme sürecinin incelenmesi ve TMS 41 standardı ile karşılaştırılması: Elmacılık sektörü üzerinde örnek uygulama

Abstract

Büyüyerek gelişen tarım sektörü muhasebe uygulamalarına yönelik 2001 yılında Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu tarafından, Tarımsal Faaliyet Standardı yayınlanmıştır. Ülkemizde TMS 41 2006 yılında yayınlanıp yürürlüğe girmesiyle standardın borsaya açık uluslararası işletmeler tarafından uygulanması zorunlu tutulmuş; diğer işletmeler için ise uygulamada serbest bırakılmıştır. Bu durum, günümüzde işletmelerin yasal düzenlemeler doğrultusunda muhasebe raporlarını hazırlamalarına ve TMS 41 standardının muhasebeciler arasında fazla bilinmemesine neden olmuştur. BOBİ FRS ile TMS 41 standardının uygulama zorunluluğu kapsamı genişletilmiş olup günümüzde TMS 41 standardının önemi artmıştır. Yapılan bu çalışmada, Vergi Usul Kanunu ile TMS 41 Tarımsal Faaliyet Standardı çerçevesinde tarım işletmelerinin muhasebeleştirme süreci incelenmiş ve standardın getirdiği düzenlemeler ele alınmıştır.Çalışma içerisinde günümüzde tarım işletmelerinin muhasebe işlemlerini TMS 41 standardına uygun olarak muhasebeleştirebilmesi için; TMS 41 Standardı ile Vergi Usul Kanununun tarımsal faaliyetlere yönelik düzenlemeleri ayrı ayrı incelenerek karşılaştırma imkânı sağlanmıştır. VUK'a göre canlı varlıklar hesap planında bulunmadığından bu sektörde yer alan firmaların farklı muhasebe uygulamaları ile karşılaşmak mümkün olmaktadır. VUK'nun TMS/TFRS'lerin getirdiği yenilikler karşısında güncellenmesi gerekmektedir. Kamu Gözetim Kurumu (KGK) tarafından yayınlanan hesap planı taslağı meslek mensuplarına, akademisyenlere ve uzmanların görüşüne sunulmuştur. Çalışmanın uygulama kısmında, Karaman ilinde elmacılık faaliyetinde bulunan işletmelerin muhasebe elemanlarından ve işletmeye danışmanlık hizmeti veren Yeminli Mali Müşavirler ile yapılan görüşmeler doğrultusunda önce VUK'a göre muhasebe kayıtları gösterilmiş sonra TMS 41 Standardına göre Kamu Gözetim Kurumu tarafından yayınlanan taslak tek düzen hesap planına uygun olarak muhasebeleştirme yapılmıştır. Karşılaştırmalı örnekler incelendiğinde VUK düzenlemelerin vergi odaklı, TMS/TFRS'lerin ise gerçeğe uygun bilgi verme amaçlı olması nedeniyle VUK ile TMS 41 Standardı muhasebe sürecinde arasında büyük farklılıklar olduğu gözlemlenmiştir.

IAS 41 Agricultural was published in 2001 by the International Accounting Standards Board for the accounting applications regarding growing agricultural sector. In our country, together with TMS 41's publishing 2006, its implementation was made compulsory for international enterprises that are open to the stock exchange while it was made free to implement for the other enterprises. This has resulted in that the enterprises are preparing their accounting reports in accordance with legal regulations and TMS 41 standard is not known much among the accountants. The scope of the implementation requirement of TMS 41 standard has been extended by BOBI-FRS and the importance of the TMS 41 standard has increased nowadays. In the study, the accounting process of agricultural enterprises was examined in accordance with the Tax Procedural Law and TMS 41 Agricultural Activity Standard and the regulations introduced by the standard were discussed.For agricultural enterprises' being able to make their accounting transactions' recognition in accordance with TMS 41 standard, the regulations of TMS 41 standard and the Tax Procedures Act for agricultural activities were separately examined and analyzed. According to TMS 41, since live assets are not placed under a separate heading in the Chart of Accounts, it is possible to encounter different accounting practices of the firms involved in this sector. VUK is required to be updated compared to the innovations brought by UMS. In this context, the draft of the account plan issued by the Public Oversight Authority (KGK) has been presented to the opinion of professionals, academicians and experts. In the execution part of the study, in line with the interviews made with the accounting staff of the enterprises operating in apple business in Karaman and with sworn-in certified public accountants who provide consultancy services to these enterprises, accounting records were shown in accordance with VUK first. After, recognition was made in accordance with the draft of uniform chart of accounts issued by the Public Oversight Authority with reference to TMS 41. When the comparative examples were examined, it was observed that there are great differences between VUK and TMS 41 throughout the accounting process since VUK regulations are tax-oriented and the ones for TMS/TFRS are for purposes of giving fair information.