Bazı makarnalık buğday genotiplerinin pigment içeriği ve lipoksijenaz aktivitesi bakımından moleküler ve biyokimyasal analizleri

Abstract

Makarnalık buğdayın kalitesini belirleyen temel kriter makarna üretimine uygunluk derecesi, yani makarnalık kalitesidir. Durum buğdayının pigment içeriği ve oksidatif enzimlerinin miktarı makarna kalitesi üzerinde önemli etkilere sahiptir. Son yıllarda geliştirilen genetik markörler ve farklı spektrofotometrik ölçüm teknikleri sayesinde bu özelliklerin çalışılması ve etki düzeylerinin belirlenmesi mümkün hale gelmiştir.Bu çalışma ile son ürün kalitesini etkileyen karotenoid pigmenti ve lipoksijenaz (LOX) enziminin bazı Türk makarnalık buğday çeşitleri ile bazı ileri ıslah hatlarındaki miktarları belirlenmiştir. Araştırmada, LOX enzim aktiviteleri ve pigment içerikleri DNA markörleri ile yapılan moleküler taramalar ve spektrofotometrik ölçümlere dayalı olan biyokimyasal taramalar ile belirlenmiştir. Böylece incelenen çeşit ve hatlar arasından pigment içeriği ve LOX enzimi bakımından kaliteli son ürün üretimine en uygun olanlar hem biyokimyasal hem de moleküler olarak tespit edilmiştir.Elde edilen veriler doğrultusunda kaliteli makarna yapımı için LOX enzim aktivitesi bakımından en uygun çeşit ve hatların Gediz-75, Gdem-12, Hat-19, Zenit, Hat-7 ve Hat-20 olduğu saptanmıştır. Pigment içeriği bakımından ise sarı renkli makarna üretme potansiyeli en yüksek olanların Kyle, Zenit, Gdem-12, Gdem-2, TMB1 ve TMB3 hat ve çeşitleri olduğu belirlenmiştir. Pigment içerikleri ve LOX aktiviteleri birlikte değerlendirildiğinde Gediz-75, Gdem-12 ve Zenit makarnalık buğday çeşidi ve hatlarının sarı renkli makarna üretme potansiyellerinin oldukça yüksek olduğu tespit edilmiştir.

The main criterion that determines the quality of durum wheat is the degree of suitability for pasta production. Pigment content and quantity of oxidative enzymes of durum wheat have the important roles on the quality of pasta. It has been possible to study these features and to specify their effects by using recently developed genetic markers and various spectrophotometric measuring techniques.The quantity of the karotenoid pigment and lipoxgenase enzyme (LOX) affectsing the final product quality of some Turkish durum wheat varieties and some advanced breeding lines have been determined. In the study, LOX enzyme activities and pigment contents have been determined with molecular screening by using DNA markers and biochemical methods based on spectrophotometric measuring. Thus, the most suitable varieties and lines for quality of end-use product as pigment content and LOX enzyme have been determined by using both biochemical and molecular analysis.According to obtained results, Gediz-75 , Gdem-12 , Hat-19, Zenit, Hat-7 and Hat- 20 have been determined as the most suitable lines or varieties for production of high quality pasta based on LOX enzyme activity. As for pigment content, Kyle, Zenit, Gdem-12, Gdem-2, TBM1 ve TBM3 lines or varieties have been determined as having the highest potential for production of yellow-colored pasta. When the pigment content and the LOX activities were evaluated together, potential of Gediz-75, Gdem-12 and Zenit durum wheat varieties and lines to produce yellow-colored pasta products were very high.