Türkiye su ürünleri yetiştiriciliği işletmelerinin uluslararası rekabetçilik durumu üzerine bir araştırma

Abstract

Ülkemiz su ürünleri üretiminin yarısını karşılayan su ürünleri yetiştiriciliği işletmeleri, son yıllarda üretime yapmış olduğu katkıyla oldukça göze çarpmaktadır. Gelecekte ülkemizin ekonomik büyümesine daha da katkı sağlayabilmesi için bu endüstrinin rekabetçilik düzeyinin belirlenmesi ve buna ilişkin yönetimsel stratejilerin geliştirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu çalışmada Türkiye su ürünleri yetiştiriciliği işletmelerinin uluslararası rekabetçilik durumunun belirlenmesi ve işletmeler, bakanlık birimleri, üniversite-araştırma birimleri ve STK ve diğer kuruluşlar olmak üzere farklı paydaşlar açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre katılımcılar yetiştiricilik üretim miktarının gelecekte genel olarak artış göstereceği, sektör kar marjının orta olduğunu ve sektördeki bir işletmenin seçmesi gereken jenerik strateji yaklaşımının farklılaştırma olması gerektiğini belirtmiştir. Her üç değişken için de gruplar arasında istatistiksel açıdan anlamlı farklar tespit edilmiştir. Sektör rekabetini etkileyen kuvvetler etki derecesine göre Firmalar Arası çekişme, İkame Ürünlerin Etkisi, Tedarikçilerin Gücü, Alıcıların Gücü ve Sektöre Yeni Giriş olarak belirlenmiştir. Rekabeti etkileyen kuvvetlerden sadece ikame ürünleri etkisi kuvveti için paydaşlar arasında istatistiksel açıdan fark tespit edilmiştir. Ayrıca elmasın köşelerini oluşturan faktörlerin etki derecesi sırasına göre Şans, Firma Yapısı, Rekabet ve Strateji, Faktör Koşulları, Talep Koşulları, Devlet ve İlgili ve Destekleyici Endüstriler olduğu görülmektedir. Elmas faktörlerinden faktör koşulları ve ilgili ve destek endüstriler faktörleri için paydaşlar arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu anlaşılmıştır. Buna göre tüm paydaşlardan elde edilen veriler ile Türkiye su ürünleri yetiştiriciliği işletmelerinin uluslararası rekabet durumu orta olarak tespit edilmiştir. Çalışma sonucuna göre rekabetçiliğin arttırılabilmesi için bölgesel ölçekte kümelenme çalışmalarının yapılması önerilmiştir.

Aquaculture businesses, which have supplied half of fisheries production of Turkey, has recently attracted the attention with important contribution to the production. It is thought that it needs to determine the competitiveness position of the industry, and there is a need to develop administrative strategies related to this in order to contribute to Turkey's economic growth in the future. In this study, it has been aimed to determinate what is international competitiveness position of aquaculture businesses in Turkey, and to evaluate of its in terms of stakeholders as firms (F), ministry units (MU), university-research institute (URI) units and NGO's and other institutions (NGO). According to result of the research, participants has generally expressed an opinion that production amount of the sector will increase in the future, profit margin of sector is middle, and generic strategy approach of a firm on the sector should be differentation. There are statistically significant differences among all groups for three variables. Porter's five forces are Intensity of Competitive Rivalry, Threat of Substitute Products, Bargaining Power of Suppliers, Bargaining Power of Buyers and Threat of New Entrants respectively. There is significant difference for only threat of substitute products force. Additionally, diamond model factors are Chance, Firm Strategy, Structure and Rivalry, Factor Conditions, Demand Conditions, Government, and Related and Supporting Industries respectively. There are statistically significant differences among groups for only factor conditions and related and supporting industries factors. It is consequently revealed with data obtained from all stakeholders that international competitiveness position of aquaculture businesses in Turkey is middle. According to result of this study, it is advised that regional clustering studies should be done in order to increase competitiveness.