Demir-çelik sektöründe bulanık hata türleri ve etkileri analizi (FUZZY FMEA) yöntemi ile risk değerlendirme uygulaması

Abstract

Risk değerlendirme, işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları ifade eder. Risk değerlendirmede birçok yöntem bulunmaktadır. Hata Türü ve Etkileri Analizi (FMEA), risk faktörlerinin tespit edilip bilinen ve potansiyel risklerin değerlendirilerek önlenmesi amacıyla kullanılan en yaygın risk analizi yöntemlerinden birisidir. Risk seviyeleri belirlenirken genellikle geçmiş deneyimlerden ve mühendislik yöntemlerinden yararlanılmaktadır ve değerlendirmeler Risk Öncelik Sayılarına (RÖS) göre yapılmaktadır. RÖS değerlerinin hesaplanmasında olasılık, şiddet, tespit edilebilirlik girdileri kullanılmaktadır.Bulanık mantık işlemleri, problemin analiz edilmesi ve tanımlanması, kümelerin ve mantıksal ilişkilerin oluşturulması, mevcut bilgilerin bulanık kümelere dönüştürülmesi ve modelin yorumlanması aşamalarından oluşmaktadır. Klasik kümelerin aksine bulanık kümelerde elemanların üyelik dereceleri [0, 1] aralığında sonsuz sayıda değişebilir. Bunlar üyeliğin derecelerinin devamlı ve aralıksız olduğu bir kümedir. Keskin kümelerdeki soğuk-sıcak, hızlı-yavaş, aydınlık-karanlık gibi ikili değişkenler, bulanık mantıkta biraz soğuk, biraz sıcak, biraz karanlık gibi esnek niteleyicilerle yumuşatılarak gerçek dünyaya benzetilir. Bulanık mantık yaklaşımının kullanıldığı sistemler klasik sistemlere göre daha etkin ısı ve hız denetimi yapabilmektedir. Ayrıca, enerji tasarrufu sağlamakta ve aygıt ömrünü uzamaktadır.Bu çalışmada, Bulanık Hata Türü ve Etkileri Analizi(Fuzzy FMEA) yöntemiyle; demir çelik şekillendirme(haddeleme) süreçlerinde can, mal ve zaman kaybına sebebiyet veren birçok risklerin önlenmesi için örnek bir haddehanede çalışma yapılmıştır. Risk Değerlendirme Yöntemlerinden FMEA yöntemiyle elde edilen girişler, klasik FMEA yöntemindeki kesin değerlerden farklı olarak, Bulanık Mantık yöntemiyle işlenip mevcut ve potansiyel risklerin tespiti kararlı bir şekilde ortaya çıkartılmıştır. Ayrıca iki yöntem birbiri ile karşılaştırılarak Fuzzy FMEA yönteminin kazanımları ortaya konulmuştur.

Risk assessment states the necessary study to determine the hazards which exists in the workplace or the hazards which might come from outside and deciding about control measures. It also states studying the factors which causing hazards turn into risk and also grading and analizing the risk caused by hazards. There are many methods in risk assessment. Failure Modes and Effects Analysis is one of the most common risk analysis methods used to determine risk factors and to protect risks or potential risks. While determining risk levels, previous experiments and engineering methods are used, and the assessment is done according to the risk priority number. The data for probability, severity and detectability are used for assessing risk priority number. Fuzzy logic process is consist of analyzing and defining the problem, making sets and logical relations, converting the present data into fuzzy sets and iterpretation of the model. Unlike classical sets, membership degree of elements in fuzzy sets can vary in [0, 1] range in infinite number. They are sets of continuum whole with the degree of membership. Binary variables in sharp sets such as cold-hot, fast-slow, light-dark are likened to the real world softening with flexible determiners such as bit cold, a little hot and a little dark. Systems where fuzzy logic approach is used can effectively control heat and speed than conventional systems. Morever it saves energy, and device life is prolonged.In this study, using FMEA method; A new study was performed in a sample Rolling plant to prevent many risks causing loss of life, property and time in the process of Rolling. The input obtained from the Risk Assessment Methodology using FMEA method, unlike the exact value in the classical FMEA method, was processed by Fuzzy Logic method, and identfying existing and potential risks was demonstrated in a stable manner. In addition two methods were compared to each other, and the achievements of FMEA was put forward.