Soğuk Savaş sonrasında Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ve Türkiye ilişkileri

Abstract

Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, Soğuk Savaş sonrasında bağımsızlıklarını kazanmalarının ardından özellikle zengin enerji kaynaklarına sahip olmaları nedeniyle küresel ve bölgesel aktörlerin dikkatlerini çekmişlerdir. Özellikle Rusya Putin ile beraber uygulamaya çalıştığı Yakın Çevre Doktrini'yle tekrar bölgeye hakim konumda olmak için çaba sarf etmektedir. Diğer büyük güçler ABD, AB ve Çin enerji güvenliğini sağlamak amacıyla bölgeyle yakından ilgilenmektedirler. ABD ise Rusya'nın bu bölgedeki hegemonyasını yeniden kurmasını engellemeye, bölgeyi Rusya'dan bağımsız olarak Batı'yla yakınlaştırma çabasındadır. Bağımsızlığın ardından Orta Asya Türk Cumhuriyetleri önemli sorunlarla karşılaşmaktadırlar; terörizm, İslami radikalizm, piyasa ekonomisine geçiş, çok partili parlamenter sistemin kurumsallaşması, yolsuzluklar ve ekonomik güçlükler bunların başında gelmektedir.Söz konusu bölgeyle yakın tarihi ve kültürel bağları olan Türkiye de bölgeyle yakın ilişkiler kurma amacındadır. Laik, demokratik ve Müslüman bir ülke olarak Türkiye bu ülkeler için iyi bir modeldir. Ayrıca Türkiye, Orta Asya bölgesinin enerji kaynaklarına bir enerji koridoru rolü oynayarak bölgenin Rusya'ya olan bağımlılığının kırılmasında ve bölge ülkelerinin siyasi olarak bağımsız ve demokratik bir ülke olarak yaşamalarında önemli bir rol oynayacaktır.Anahtar Kelimeler: Orta Asya, Orta Asya Jeopolitiği, Soğuk Savaş, Türkiye ve Orta Asya İlişkileri.

Central Asian Turkish Republics drew the attention of the regional and global actors because of their having rich energy resources afterwards they gained their independence after the Cold War. Especially, Russia strugless to dominate the region with the politics of The Doctrine of Neighborhood that it wants to perform with Putin. The other great power USA,China and European Union are interested with the region to provide the security.USA is intended to prevent the Russia to reestablish its hegemony and to make familiar the region with the West independently of Russia. The Central Asia Turkısh Republics face with the important problems after the independence. Terrorizm, ıslamic radicalism, transition to market ekonomy, institutianolization of the parlimentary system, embezzlement and economic difficulties are the forerunners of these. Turkey, which has close historical and cultural relations with the region, is in the aim of getting in touch with the region. Turkey is a good modal for these countries as a secular, democratic and muslim country. Furhtermore, Turkey will play an important role in the point of breaking the dependency of the region to Russia by playing an energy corridor for the Central Asia energy resources and living the regional countries as politically independent and democratic country.Key Words: Central Asian, Cold War, Geopolitics of Central Asia, Turkey and Central Aisan Relations.