Osmanlıdan günümüze İzmir`de azınlık ve yabancı okullar

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi?nde azınlık ve yabancı okulların açılmasını sağlayan en önemli gelişmeler 1839?da ilan edilen Tanzimat Fermanı ve 1856?da ilan edilen Islahat Fermanı?dır. Osmanlı İmparatorluğu, sınırları içinde faaliyet gösteren azınlık ve yabancı okulları, Batı uygarlığını tanıma ve ayrı dinlere mensup olan topluluklar arasında Osmanlıcılık düşüncesini geliştirecek ve güçlendirecek kurumlar olarak gördü. Osmanlı İmparatorluğu?nda faaliyet gösteren yabancı okulların amacı ise bu topraklarda kendi kültürlerini ve dinlerini yaymaktı.Osmanlı İmparatorluğu?nda, Avusturya, Fransa, İtalya, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri?ne ait okullar açıldı. Bu okullar, kapitülasyonlar ile elde ettikleri ayrıcalıklar nedeniyle denetlenemiyordu. XIX. yüzyılda ve XX. yüzyıl başlarında gerçekleşen Yunan, Sırp ve Bulgar ayaklanmalarının elebaşları genellikle bu okullarda yetişmişlerdi.Mustafa Kemal Atatürk, Osmanlı İmparatorluğu?nun yerine kurulan Türkiye Cumhuriyeti?nin çağdaşlaşmasında ve milli bir devlet haline gelmesinde eğitim ve öğretim kurumlarının katkısının çok önemli olduğunu düşünüyordu. Bu nedenle Mustafa Kemal Atatürk?le birlikte ülkemizde milli ve çağdaş eğitimin temelleri atıldı. Azınlıklara yönelik çalışmalarıyla Osmanlı İmparatorluğu?nun yıkılmasında önemli bir rol oynadıkları kabul edilen yabancı okulların, olumsuz yönleri göz önünde bulunduruldu ve bu okulların Türkiye aleyhinde faaliyetlerde bulunmamalarına yönelik düzenlemeler yapıldı.Milli Mücadele sonrası imzalanan Lozan Barış Antlaşması?nda, Türkiye?deki azınlık ve yabancı okulların, Türk kanunlarına, tüzük ve yönetmeliklerine uymaları kararı alındı. 30 Ekim 1918?de imzalanan Mondros Mütarekesi öncesinde açılan azınlık ve yabancı okulların kazanılmış hakları gereği bu okulların faaliyetlerine devam etmesi uygun bulundu fakat bu tarihten sonra açılması düşünülen azınlık ve yabancı okullara izin verilmedi. Yabancı okullarla ilgili konular, ülkemizin bir iç meselesi olarak kabul edildi ve yabancı devletlerin bu konuya yönelik müdahalelerine fırsat verilmeyerek istenen amaca uygun çözümler ortaya konuldu. Türk Hükümeti?nin aldığı kararlara uymayan azınlık ve yabancı okullar kapatıldı.ANAHTAR KELİMELER: İzmir, Yabancı Okullar, Azınlık Okulları

In the era of the Ottoman Empire, the most important developments that enable the opening of the schools belonged to minorities and foreigners were the two edicts of reforms; one is called Tanzimat Declared in 1839 and the other one is the Islahat Declared in 1856. The Ottoman Empire regarded the active foreign schools located in its territories as the institutions that introduce the Western Civilization and reinforce and improve the Ottomanism among the communities of different religions. The purpose of the foreign schools active in Ottoman territories was to disseminate their own culture and religious belief.In territories of the Ottoman Empire, Austrian, French, Italian, German and American school have been instituted. These schools were not being controlled due to the privileges arised from capitulations. The kingpins of the Serbian, Bulgarian and Greek Revolts broke out in XIX. Century and in the early years of XX. Century grew up in these schools.Mustafa Kemal Atatürk was thinking that educational institutions must have a pivotal role in the modernization of the Republic of Turkey which was founded to replace the Ottoman Empire. Therefore, the foundations of national, secular and contemporary education system were laid by Mustafa Kemal Atatürk. The negative aspects of the foreign schools were considered as they had a crucial role in the collapse period of the Ottoman Empire, and regulations enacted and prepared to prevent these schools to act against the Republic of Turkey.The schools belonged to the foreigners and the minorities located in the territory of Turkey were obliged to comply with Turkish laws, regulations and legislations as decided in the Lausanne Peace Treaty signed after the Turkish War of Independence. The schools belonged to the foreigners and minorities opened before Moundros Ceasefire Treaty signed in the 30th October 1918, were approved to continue to the educational activities due to the previously attained rights arised from Moundros Ceasefire Treaty, however, these kind of schools planned to be instituted after that date were not allowed. The issues regarding the foreign schools accepted as the internal problems of our country, and several solutions devoted the required target were suggested by obstructing the interventions of the foreign governments. The foreign and minority schools which were not in compliance with the regulations of Turkish Government were closed.KEY WORD İzmir, Minoritiy Schools, Foreign Schols