20. yüzyılın başlarında İstanbul`da ulaşım (1900-1920)

Abstract

XX. Yüzyılın başında Osmanlı Devleti başkenti İstanbul'da geçmiş yüzyıldan miras kalan ulaşım ağları ve araçlarının modernizasyonu yapılmıştır. Atlı tramvay elektrikli tramvaya, yandan çarklı vapurlar pervaneli vapurlara, hayvan gücü ile çekilen arabalar otomobile dönüşmüştür.Osmanlı Devleti'nin ve İstanbul ahalisinin bayındırlık alanına bakış açısı ve gösterdikleri olumlu, olumsuz tepkiler elinizde ki çalışmada mevcuttur. Ulaşım alanında yenilikler dönemi olarak başlayan XX. yüzyıl, İstanbul'un yapısal nedenleri ve ahalinin henüz bu denli hıza sahip bir ulaşım aracı olan otomobile alışkın olmaması nedeniyle belli bir süre yasak uygulanmıştır. Otomobilin, ülke sınırına sokulması için Avrupa menşeili grupların baskısı olmuş ve nihayetinde sadece şehir dışında kullanımı serbest olmuştur. Otomobilin şehir içine girebilmesi için belli bir düzen oturtulması çalışmaları yapılmıştır.İstanbul için kara ulaşımında ilk toplu ulaşım aracı olan at gücü ile çekilen atlı tramvaylar hem olumlu hem olumsuz tepkilere neden olmuş ancak ahali için olumlu yönleri daha ağır basmıştır. Tramvay ile ulaşım hem ucuzlamış hem yaya olarak ulaşım sağlayan maddi durumu iyi olmayan zümre için hatların döşendiği semtlere gidişi kolaylaştırmıştır. Tramvay ile Şirket-i Hayriye vapurlarının birbirine yakın yerlerde bağlantı sağlaması ile de Anadolu Yakası semtlerine geçişler rahat bir şekilde yapılmıştır. Elektrik çekim gücünün tramvaya tatbik edilmesi ile Avrupa başkentlerinde ki modern tramvay sistemi İstanbul ahalisinin hizmetine sunulmuştur. İstanbul, boğaz çevresine yerleşimin hız kazandığı Şirket-i Hayriye döneminde deniz ulaşımının kolaylığı anlaşılmış dolayısı ile birçok noktaya sefer yapacak vapurlar Avrupa'dan ısmarlanmış ve iskeleler yapılmıştır. Dünyanın ilk metrolarından olan Tünel hattı, Karaköy ve Beyoğlu'nu alttan birbirine bağlayarak o dönem için insanların geçmekte zorlandığı Yüksekkaldırım Yokuşu sorunu ortadan kalmıştır. İstanbul'da ulaşım alanında yerli ve yabancı müteşebbislerin girişimleri olmuş ve İstanbul'un potansiyeli fark edilerek imtiyaz teklifleri yönetime sunulmuş bunlardan bazıları hayata geçirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ulaşım, İstanbul, Otomobil, Tramvay, Şirket-i Hayriye.

At the beginning of the 20th century, modernization of the transportation networks and vehicles,inherited from the past century, were made in Istanbul,the capital of the Ottoman Empire.Horsecars turned into electrically powered tramcars,paddle-wheelers turned into screw-wheelers and the cars, taken with the anilmal power changed into automobiles.The point of view of the Ottoman Empire and the people of Istanbul in the field of public works and their positive and negative reactions are in your hands.In the 20th century, which started as a period of innovations in the field of transportation, due to Istanbul's structural causes and people were not accustomed to the automobiles,which is a fast means in the transportation,a ban had been implemented for a length of time.The automobile had been pressured by European-origin groups for entrying into the country's border and was finally freed to use only outside of the city.In order for the car to enter the city, the labours of certain order fixation had been made.The first public transportation vehicle in land transport for Istanbul,horsecars were caused both positive and negative reactions, but horsecars' positive aspects outweighed for people in Istanbul.Tramway transportation became both cheaper and made easier to going the districts which had floored-lines for class who got access as a pedestration and was not in good shape.The tramway and the Şirket-i Hayriye ferries provided the connection in close places to each other and Transitions of the Anatolian Side districts were made comfortably. The modern system in the European capitals was put into service for people of Istanbul with the application of electric power to the tram.During the period of Şirket-i Hayriye, which gained speed of the settlement around the Bosphorus in Istanbul, The ease of sea transportation was understood and the ferryboats,cruise to many places had ordered from Europe and the piers had made. One of the first subways of the world, the tunnel line, intercorrecting Karaköy and Beyoğlu put away the problem of the High Altitude Rampage which people had crossed difficulty.In Istanbul, there were the initiatives of domestic and foreign entrepreneurs in the field of transportation, and the potential of Istanbul was realized and concession proposals were submitted to the management and some of them were implemented.Keywords: Communication, Istanbul, Automobile, Streetcar, Cable railway, Tunnel.