Kars Arpaçay ilçesi yetiştirici şartlarında akkaraman ve tuj kuzularının büyüme ve yaşama gücü özellikleri

Abstract

Bu çalışmada, Kars yöresinde yetiştirici şartlarında yetiştirilen Akkaraman ve Tuj kuzularının büyüme ve yaşama gücü özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Araştırmada Kars ili Arpaçay ilçesine ait Doğruyol ve Kümbet köylerinde bulunan koyunlardan doğan kuzular kullanılmış, çalışma yetiştirici şartlarında yürütülmüştür.Kuzular doğduktan sonra kurutulup, 24 saat içinde hassas terazi ile tartılarak numara takılmış ve her kuzunun doğum tarihi, doğum ağırlığı, cinsiyeti ve doğum tipi kaydedilmiştir. Kuzuların 30, 60 ve 90. günlerde canlı ağırlıkları ve vücut ölçüleri (cidago yüksekliği, vücut uzunluğu, göğüs çevresi, ön incik çevresi, arka incik çevresi) alınmıştır. Kuzularda yaşama gücü 30, 60 ve 90. günlerde belirlenmiştir.Kuzularda yaşama gücü; Akkaraman ve Tuj ırkı için 30, 60 ve 90. günlerde sırasıyla % 100, 95.08, 95.08 ve % 100, 100, 97.18 olarak hesaplanmıştır.Kuzularda ortalama doğum, 30, 60, 90. gün ağırlıkları Akkaraman ve Tuj kuzularında sırasıyla 4.55, 9.01, 14.44, 22.51 ve 4.08, 8.76, 13.41, 17.53 kg olarak belirlenmiştir. Günlük canlı ağırlık artışları Akkaraman ve Tuj ırkı için, 30, 60 ve 90. günlerde sırasıyla 148.67, 181.00, 269.00; 156.00, 155.00, 137.33 g olarak tespit edilmiştir.Akkaraman ve Tuj kuzularında 0, 30, 60 ve 90. günlerde göğüs çevresi, vücut uzunluğu, cidago yüksekliği, ön incik çevresi, arka incik çevresi ölçüleri sırasıyla 38.36, 31.24; 49.25, 47.86; 61.65, 62.53; 73.64, 73.46 cm; 39.68, 34.32; 45.82, 45.08; 55.63, 49.72; 68.19, 64.53 cm; 37.53, 34.13; 45.84, 45.73; 54.21, 52.83; 64.60, 57.65 cm; 5.39, 5.21; 6.31,6.17; 7.22, 6.90; 8.16, 7.11 cm; 5.80, 5.61; 7.06, 6.95; 8.30, 7.64; 9.17, 8.16 cm olarak bulunmuştur.Sonuç olarak, yaşama gücü bakımından her iki ırk arasında istatistiki olarak bir üstünlüğün olmadığı, doğum ağırlığı, büyüme dönemindeki canlı ağırlıklar ve vücut ölçüleri bakımından Tuj ırkının, Akkaraman ırkından daha düşük, fakat Akkaraman ırkına yakın bir performans gösterdiği tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Akkaraman koyunu, Tuj koyunu, yaşama gücü, büyüme, vücut ölçüleri

In this study, it is aimed to determine the growth and survival rate characteristics of Akkaraman and Tuj lambs that are grown in the hands of the people of Kars.In the study, the lambs which are born from the sheep in Doğruyol and Kümbet villages in Arpaçay town in Kars province are used and the study is conducted in business feeding and management conditions.Lambs were dried just after they were born, weighed with a sensitive balance within 24 hours and number was attached, each lamb?s date of birth, birth weight, sex and birth type were recorded. Lambs? body weights and body measurements (withers height, body length, chest girth, front shank circumference and rear shank circumference) were taken in 30th, 60th and 90th days. Lambs? survival rate (the number of living lambs / the number of lambs born alive) were determined in 30th, 60th and 90th the days.Lambs? survival rate; for Akkaraman and Tuj breed, was calculated in turn 100%, 95.08%, 95.08%, 100%, 100%, 97.18% in 30th, 60th and 90th the days.Lambs? average birth and 30th, 60th, 90th days? weight; for Akkaraman and Tuj lambs, were determined in turn 4.55, 9.01, 14.44, 22.51 and 4.08, 8.76, 13.41, 17.53 kilograms. Daily live weight gains for Akkaraman and Tuj breed, in 30th, 60th and 90th the days, were confirmed in turn as 148.67, 181.00, 269.00; 156.00, 155.00, 137.33 grams.At Akkaraman and Tuj lambs, in zero, 30th, 60th and 90th days, chest girth, body length, withers height, front shank circumference and rear shank circumference measures were found in turn as 38.36, 31.24; 49.25, 47.86; 61.65, 62.53; 73.64, 73.46 centimeters; 39.68, 34.32; 45.82, 45.08; 55.63, 49.72; 68.19, 64.53 centimeters; 37.53, 34.13; 45.84, 45.73; 54.21, 52.83; 64.60, 57.65 centimeters; 5.39, 5.21; 6.31, 6.17; 7.22, 6.90; 8.16, 7.11 centimeters; 5.80, 5.61; 7.06, 6.95; 8.30, 7.64; 9.17, 8.16 centimeters.As a result, in terms of vitality, between both breed there is not superiority statistically; birth weight, the live weights during growth and in terms of body size Tuj breed has shown low performance than Akkaraman breed but it is found out that Tuj breed showed a close performance to Akkaraman breed.Key Words: Akkaraman sheep, Tuj sheep, survival rate, growth, body measures, adaptation