Diyabetli bireylerde diyabetik ayak bakımı hakkındaki bilgi düzeyleri ve öz bakım aktivitelerinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma diyabetli bireylerde diyabetik ayak bakımı hakkındaki bilgi düzeyleri ve öz bakım aktivitelerini değerlendirmek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Çalışma Ocak–Nisan 2018 tarihleri arasında Kars il merkezinde bulunan Harakani Devlet Hastanesinde dahiliye ve endokrin polikliniğine başvuran 45 yaş ve üzeri tip 2 diyabet tanısı almış ve araştırmaya katılmayı kabul eden 120 hasta ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verilerinin toplanmasında `Hastaların Tanıtıcı Özelliklerini, Hastalığa ilişkin Bilgilerini ve Ayak Bakımına İlişkin Bilgilerini içeren anket formu` , `Diyabet Öz-Bakım Ölçeği (DÖBÖ)` , `Diyabetik Ayak Bilgi Ölçeği (DABÖ)` ,`Ayak Bakımı Davranış Ölçeği (ABDÖ) ` kullanılmıştır. Veriler IBM SPSS for Windows Version 22.0 paket programında analiz edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde ortalama±standart sapma, median, yüzde, Kolmogorov Smirnov testi, Levene testi, t testi, Mann Whitney U testi, tek yönlü varyans analizi Kruskal Wallis testi, Tukey ve Siegel Castellan testi kullanılmıştır. Hastaların cinsiyet, çalışma durumu ve sigara içme durumuna göre ABDÖ, DÖBÖ, DABÖ puan ortalamalarının istatistikel olarak anlamsız olduğu saptanmıştır (p>0.05). Eğitim düzeyi lise ve üzeri olan, 21 yıl ve daha uzun süredir diyabet tanısı alan ve doktor tarafından ayak bakımı eğitimi verilen hastaların DABÖ puan ortalamasının yüksek ve istatistik olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.05). Başka kronik hastalığı olan, doktor tarafından ayak bakım eğitimi verilen, tanıdan sonra ayak problemi olan, ayak problemini kendi gideren, bacak ve ayak jimnastiği yapan ve her gün ayak muayenesi yapan hastaların ABDÖ puan ortalamasının yüksek olduğu ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.05). 56-65 yaş gurubunda olan, 21 yıl ve daha uzun süredir diyabet tanısı alan ve her ay doktora giden hastaların DÖBÖ puan ortalamasının yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.05). DABÖ puan ortalamasının 2.3±1.5 olduğu, DÖBÖ puan ortalamasının 76.6 ±15.5 olduğu, ABDÖ puan ortalamasının 55.5±10.8 olduğu saptanmıştır. Bu çalışma sonucunda ayak bakımı davranışı ve öz bakım davranışı arttıkça diyabetik ayak bilgisinin arttığı, diyabetik ayak bilgisi ve öz bakım bilgisinin yüksek olduğu saptanmıştır. Anahtar kelime: Diyabetik ayak, Öz-bakım, Bilgi Düzeyi

This study was conducted descriptively for the purpose of evaluating the knowledge levels concerning diabetic foot care and self-care activities in individuals with diabetes. The study was carried out with 120 patients aged 45 years and older, who had applied to the internal diseases and endocrine polyclinic in Harakani Public Hospital in the city center of Kars between January–April 2018 and been diagnosed with Type 2 diabetes and agreed to participate in the study. Study data were collected using `a questionnaire form including Patients' Introductory Characteristics, Information about Disease and Information about Foot Care`, `Diabetes Self-Care Scale (DSCS)`, `Diabetic Foot Knowledge Scale (DFKS)` and `Foot Care Behavior Scale (FCBS)`. The data were analyzed in the IBM SPSS for Windows Version 22.0 package software and evaluated using mean±standard deviation, median, percentage, Kolmogorov Smirnov test, Levene test, t test, Mann Whitney U test, one-way analysis of variance, Kruskal Wallis test, Tukey and Siegel Castellan test. It was determined that the FCBS, DSCS, DFKS score averages were statistically insignificant according to gender, working condition and smoking status of the patients (p>0.05). It was found that the patients whose educational background was high school and higher, who had been diagnosed with diabetes for 21 years and longer and received foot care training from a doctor had higher and statistically significant DFKS score averages (p<0.05). It was determined that the patients who had another chronic disease, received foot care training from a doctor, suffered from foot problem after the diagnosis, cured the foot problem on their own, did leg and foot exercise besides daily foot examination had higher and statistically significant FCBS score averages (p<0.05). It was determined that the patients in the age group of 56-65 years who had been diagnosed with diabetes for 21 years and longer and went to doctor every month had higher and statistically significant DSCS score averages (p<0.05). It was found that the DFKS score average was 2.3±1.5, the DSCS score average 76.6 ±15.5 and the FCBS score average 55.5±10.8. As a result of the study, it was determined that as the foot care behavior and self-care behavior increased, diabetic foot knowledge increased and the diabetic foot knowledge and self-care knowledge were higher. Keywords: Diabetic foot, Self-care, Level knowledge