Abaza ve gürcü ırkı keçilerde arteria carotis externa ve son dallarının makroanatomik olarak karşılaştırılması ve incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Abaza ve Gürcü ırkı keçilerin baş bölgesinin arteriel vaskularizasyonunu sağlayan a. carotis externa ve son dallarını makroanatomik olarak karşılaştırmak ve incelemektir.Kafkas Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurul Başkanlığından alınan onay (KAÜ-HADYEK/2018-003) sonrası çalışma materyali olarak Kafkas Üniversitesi Eğitim, Araştırma ve Uygulama Çiftliğinden cinsiyet farkı yapılmaksızın 10'ar adet Abaza ve Gürcü ırkı keçi başı temin edildi. Materyallerin arterleri % 0,9 'luk tuzlu su çözeltisi ile yıkandı (Erençin ve ark. 1967). Daha sonra arterlerin içerisi kırmızı boya ile renklendirilmiş latex (latex 300-400cc. ve artdeco kumaş boyası 25cc.) ile dolduruldu. (Aycan ve ark. 1984, Beşoluk ve ark. 2006, Bugge 1963). Latex katılaştıktan sonra arterler diseke edilerek bulgular alındı.Abaza keçisi (Capra aegagrus) ve Gürcü Keçisi (Capra falconeri) Atlasın processus transversus'u düzeyinde a. carotis communis'ten a. carotis externa'nın ayrıldığı görüldü. Her iki keçi ırkında da a. carotis externa'dan a. auricularis caudalis, a. temporalis superficialis ile a. transversa faciei'ye ait ortak kök ve a. lingualis'in orijin aldığı gözlendi.Her iki keçi ırkında da a. carotis externa'dan ortak bir kök şeklinde ayrılan a. transversa faciei ve a. temporalis superficialis'e ait kökten de gl. parotise giden rr. glandularis'lerin orijin aldığı tespit edildi. Ayrıca gürcü keçilerinde ortak kökten çıkan güçlü bir dalın mandibula'nın ventral kenarına doğru seyrettiği tespit edildi.Her iki keçi ırkında da a. auricularis caudalis'in öncelikle gl. parotis'e giden dalları verdikten sonra son iki dala ayrılarak kulağın arteriyel vaskularizasyonunu sağladığı görüldü.Abaza ve Gürcü keçilerinde a. temporalis superficialis'in orijininden sonra a. auricularis rostralis'i verdiği daha sonra orbita'ya doğru a. palpebralis superior lateralis ile a. palpebralis inferior lateralis'lere ait ortak kökü, gl. lacrimalis'e giden ramus lacrimalis'i ve a. cornualis'i verip frontal bölgede dağılarak sonlandığı görüldü. Abaza keçilerinin % 30'unda a. auricularis rostralis'in a.temporalis superficialis ve a.transversa faciei'ye ait ortak kökten ayrıldığı görüldü.Her iki ırkda da a. transversa faciei'nin m. masseter'in arteriel vaskularizasyonunu sağladığı ve m. masseter'in ön kenarında a. transversa faciei'nin a. labialis superior ve a. labialis inferior olarak iki dala ayrıldığı gözlendi.Abaza ve Gürcü keçilerinde a. lingualis'in a. carotis externa'nın lateral yüzünden ayrıldığı görüldü. Gürcü keçilerinde materyallerin % 70 'inde a. lingualis dextra'nın a. carotis externa'dan ayrıldıktan sonra kaybolduğu ve dilin sağ tarafının a. lingualis sinistra'dan gelen güçlü bir dal ile beslendiği görüldü. Her iki keçi ırkında da a. lingualis'in devamı olan a. profunda lingua'nın, dilin apex'inde karşı tarafın benzer damarı ile anastomoz yaptığı tespit edildi. Her iki keçi ırkında da a. carotis externa'nın devamı niteliğinde olan a. maxillaris'in sırasıyla; a. alveolaris inferior, a. buccalis, a. temporalis profunda, a. ophthalmica externa, a. malaris ve a. infraorbitalis için ortak kök ve son olarak a. sphenopalatina ve a. palatina descendens için ortak bir kök vererek sonlandığı görüldü.Abaza ve Gürcü keçilerinde a. alveolaris inferior'un, a. maxillaris'den orijin aldığı ve canalis mandibularis içerisinde düz bir seyir izleyerek for. mentale'den çıkıp, a. mentalis olarak sonlandığı gözlendi.Her iki keçi ırkında da a. ophthalmica externa'nın, tek kök halinde a. maxillaris'ten ayrıldığı görüldü. Göz kaslarına giden çeşitli dallar verdikten sonra a. lacrimalis'i daha sonra damarın önce rete mirabile ophthalmicum'u oluşturduğu görüldü. Daha sonra son iki dalı olan a. ethmoidalis externa ve a. supraorbitalis'i verdiği tespit edildi.Her iki keçi ırkında da a. maxillaris'ten a. malaris ve a. infraorbitalis'e ait ortak bir kökün ayrıldığı, a. malaris'in gözün medial açısına doğru ilerleyerek bu bölgeyi beslediği, a. infraorbitalis'in ise canalis infraorbitalis'ten geçerek burnun yan taraflarında sonlandığı görüldü.Abaza ve Gürcü keçilerinde a. maxillaris'ten a. palatina descendens ve a. sphenopalatina'nın ortak bir kök ile ayrıldığı, a. palatina descendensin burun boşluğunu beslediği, a. sphenopalatina'nın ise a. palatina inör ve a. palatina inör olarak iki dala ayrıldığı tespit edildi.Yapılan bu tez çalışmasının sonucunda, Abaza (Capra aegagrus) ve Gürcü (Capra falconeri) ırkı keçilerin a. carotis externa ve son dallarının genel olarak diğer küçük ruminant'larla benzerlik gösterdiği görüldü. Fakat her iki keçi ırkı arasında bazı farklılıkların olduğu ve bu farklılıkların diğer küçük ruminantlarla bazen benzerlik gösterdiği bazende onlarla da farklılık gösterdiği tespit edildi. Aynı zamanda bilimsel açıdan literatür de rastlanılmayan ve sayıları gittikçe azalan yerli keçi ırklarımızdan, Abaza keçisi ve Gürcü keçisinin, baş bölgesi arteriel vaskularizasyonu hakkında hazırlanan tez çalışmamız sonucunda elde edilen bilgilerin Anatomi literatürüne kazandırıldığı düşünülmektedir.

The aim of this study was to macroanatomically compare and analyze the a. carotis externa and its last branches, which ensure the arterial vascularization of the head region of Abaza and Georgian breed goats.The study materials were obtained after approval (KAU-HADYEK / 2018-003) was received from the KAFKAS University Animal Experiments Local Ethics Committee. A total of 10 Abaza and 10 Georgian goat heads were used in the study. The materials were obtained from the Kafkas University Education, Research and Application Farm. The arteries were washed by pouring a 0.9% saline solution from the arteria carotis communis dextra and the arteria carotis communis sinistra (Erençin et al., 1967). When the arteries were completely cleared of blood, latex (latex 300-400 cc. and artdeco fabric dye 25 cc.), which had been prepared earlier with a red dye, was injected into the arteria carotis communis dextra and arteria carotis communis sinistra (Aycan et al., 1984; Beşoluk et al., 2006; Bugge, 1963). The findings of both of the goat races were determined.Abaza goat (Capra aegagrus)It was determined that from the a. carotis communis, which progresses to the processus transversus of the atlas, the a. carotis externa separated from the first and strongest brach in this line. Additionally, it was found that from the a. carotis externa the common root of a. auricularis caudalis, a. temporalis superficialis ile a. transversa faciei and a. lingualis took origin. It was determined that from the root of the a. transversa faciei ve a. temporalis superficialis, which leave the a. carotis externa as a common root, the rr. glandularis rostralis and then give off the common root of the a. palpebralis superior lateralis and a. palpebralis inferior lateralis towards the orbita, and the ramus lacrimalis and a. cornualis that lead to the gl. lacrimalis and finally it was found to spread in the frontal area and end. It was seen that in 30% of the material the a. auricularis rostralis seperated from the common root of a. temporalis superficialis and a. transversa faciei. going towards gl. parotid took origin.` Straight after taking origin the a. tepmoralis superficialis was firstly found to give off a. auricularis.It was observed that the arteria labialis superior and arteria labialis inferior separated from the front edge of the musculus masseter and from the arteria transversa faciei. It was determined that the arteria transversa faciei provided arterial vascularization to the musculus masseter by supplying it with many branches. It was seen that the a. profunda lingua, which was the continuation of the a. lingualis anastomosed with the similar artery of the opposite side on the tongue's apex.`Arteria maxillaris was found to be the continuation of the arteria carotis externa. It arteria maxillaris was found to end after firstly providing a common root to the a. alveolaris inferior, a. buccalis, a. temporalis profunda, a. ophthalmica externa, a. malaris and a. infraorbitalis, and then to the a. sphenopalatina and a. palatina descendens.`The arteria alveolaris inferior was observed to originate from a. maxillaris then follow a straight course through the canalis mandibularis coming out at the mentality and ending at the a. mentalis. It was seen that the arteria ophthalmica externa left the arteria maxillaris as a single root. It was determined that the arteria ophthalmica externa branched out firstly to the eye muscles and to the arteria lacrimalis. After creating the rete mirable ophthalmicum, it was observed that the vein ended by dividing into two branches: arteria ethmoidalis externa and arteria supraorbitalis. It was observed that a common root belonging to the arteria malaris and arteria infraorbitalis was separated from the arteria maxillaris. It was seen that the arteria malaris fed the area by moving towards the medial angle of the eye. It was seen that the arteria infraorbitalis passed through the canalis infraorbitalis and ended by feeding the sides of the nose. It was seen that the arteria palatina descendens and arteria sphenopalatina were separated from the arteria maxillaris by a common root. It was determined that the arteria palatina descendens entered the nasal cavity and fed this area. It was found that the arteria sphenopalatina was divided into two branches: arteria palatina major and arteria palatina minor.GeorgianGoat (Capra falconeri)It was seen that the common root from the a. carotis externa to the a. lingualis, a. auricularis caudalis, a.temporalis superficialis ve a. transversa faciei took origin.` It was determined that from the root of the a. transversa faciei ve a. temporalis superficialis, which leave the a. carotis externa as a common root, the rr. glandularis going towards gl. parotise took origin.It was also seen that a strong branch emerging from the common root moved towards the ventral edge of the mandible. It was observed that the arteria auricularis caudalis branched out primarily to the glandula parotis. It was later seen that this vessel was divided into two branches, providing arterial vascularization to the ear. The arteria temporalis superficialis was in the form of the letter 'S' and ended with the arteria auricularis rostralis, ramus lacrimalis, arteria palpebrae lateralis superior, arteria palpebralis lateralis inferior and arteria cornualis. It was seen that the arteria auricularis rostralis originated from the arteria temporalis superficialis. This vessel was found to be relatively weak. The arteria transversa faciei was found to provide arterial vascularization to the musculus masseter. It was seen that the arteria tansversa faciei, which feeds the musculus masseter by supplying more than one branch to it, ended with two end branches on the front edge of the musculus masseter. It was observed that the arteria labialis superior and arteria labialis inferior separated from the front edge of the musculus masseter and from the arteria transversa faciei. The arteria lingualis, which separated from the arteria carotis externa, was found to be different in 70% of the materials. It was observed that the right side lingual artery disappeared and that this side was fed with a strong branch coming from the artery on the left side. It was found that the arteria profunda lingua, which is the continuation of the arteria lingualis, anastomosed with a similar vein on the opposite side in the apex of the tongue. The a. maxillaris, which is the continuation of the arteria carotis externa, was found to end after firstly provide a common root to the a. alveolaris inferior, a. buccalis, a. temporalis profunda, a. ophthalmica externa, a. malaris and a. infraorbitalis and then provide a common root for a. sphenopalatina and a. palatina descendens.`It was observed that the arteria alveolaris inferior originated from the arteria maxillaris and left a channel from the foramen mental and ended with the name arteria mentalis, following a straight course in the canalis mandibularis. It was seen that the arteria ophthalmica externa left the arteria maxillaris as a single root. After giving various branches to the eye muscles, it was seen that it first formed the a. lacrimalis and then the rete mirabile ophthalmicum of the artery.Then it was seen that it gave its last two branches, the arteria ethmoidalis externa and arteria supraorbitalis. It wasobserved that the arteria malaris, which separated from a common root with arteria infraorbitalis from arteria maxillaris, progressed towards the medial angle of the eye and ended by giving various branches to the formations in the region.It was seen that the arteria palatina descendens was divided into two branches: arteria palatina major and arteria palatina minor.As a result of this study, it was observed that Abaza (Capra aegagrus) and Georgian (Capra falconeri) goats were generally similar to other small ruminants. However, it was determined that there were some differences between the two goat breeds and that these differences were sometimes similar to other small ruminants and sometimes differed to them. At the same time, it is thought that the information obtained as a result of this study on the head region arterial vascularization of Abaza and Georgian goats, which are not scientifically encountered in the literature and whose numbers are gradually decreasing, has contributed to the anatomy literature.