İlköğretim öğrencilerinin yakın çevresindeki biyolojik zenginliklerinin farkındalıkları (Kars ili örneği)

Abstract

Bu çalışmanın amacı; ilköğretim 8. sınıfta öğrenim gören öğrencilerin çevrelerindeki biyolojik zenginliklere karşı sahip oldukları farkındalık düzeylerini belirlemektir. Özellikle öğrencilerin biyolojik zenginliklerden bitki çeşitliliğine karşı farkındalık düzeyi belirlenmeye çalışılmıştır.Araştırmanın örneklemini, 2010-2011 eğitim öğretim yılında, Kars ili Başgedikler 60.yıl Yatılı İlköğretim Bölge Okulu'nda öğrenim gören 8. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Araştırmaya toplam 115 (57 kız, 58 erkek) öğrenci katılmıştır. Araştırmanın uygulama aşamasında öğrencilerin çevrelerinde en çok görebilecekleri bitkilerden 57 bitkinin fotoğrafı çekilerek öğrenciler tarafından bu bitkilerin tespit edilmesi istenmiştir. Bitkilerin türlerini belirleme sürecinde alan uzmanlarından yardım alınmıştır. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bu görüşme formu hazırlanırken müfredatta yer alan kazanımlara dikkat edilmiştir. 3 tane yarı yapılandırılmış görüşme sorusu hazırlanmıştır. Bu sorular kullanılarak öğrencilerle görüşme yapılmıştır. Verilerin analizinde görüşme formu için içerik analizi, ayrıca frekans ve yüzde hesabı yapılmıştır.Çalışmanın sonucuna göre; Öğrencilerin tamamı fotoğrafta yer alan bitkiler arasından kuşekmeği, ısırgan otu, soğan ve mısır püskülü bitkilerini doğru tespit edebilmişlerdir. 21 bitki ise hiçbir öğrenci tarafından tespit edilememiştir (Çayır Adaçayı, Ballıbaba, Hindida, Yabani Turp, Kuş Fiği, Karabaş Otu, Adi Şahtere, Dağ Nanesi, Mayasır otu, Medik, Kedi otu, Yabani Gımı, Yavşan Otu, Hatun Parmağı, Andız otu, Üzerlik, Civanperçemi, Işgın, Çaşır, Geven, Kanarya otu). Bunun yanında, fen ve teknoloji dersi programlarında ilgili kazanımlara (Gözlemleri sonucunda yakın ve uzak çevresinde yaşayan çeşitli canlılara örnekler verir. Gözlemleri sonucunda çevresindeki bitkilerin benzerlik ve farklılıklarını listeler, Ekosistemdeki biyolojik çeşitliliği fark eder ve bunun önemini vurgular) yer verilmesine rağmen öğrencilerin çevrelerinde bulunan bitkilerin büyük bir kısmını tanımadığı ortaya çıkmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme sorularından birincisinden elde edilen verilerin içerik analizinde en çok verilen 3 cevap arasında ısırgan otu (107), kuşekmeği (100), evelik (94) yer almaktadır. Öğrencilerin büyük bir kısmı bitkilerin adlarını bilmesine rağmen yararlarını bilmemektedir. 115 öğrencinin ilaç olarak kullandıkları bitkiler arasında en fazla verdiği cevaplar ısırgan otu(60), evelik(41) ve kekik(39) bitkileri olmuştur. 115 öğrencinin yemek amaçlı kullandıkları bitkiler arasında öğrencinin en fazla verdiği cevaplar kuşekmeği(24), evelik(22), ısırgan otu(18) dur. 115 öğrencinin hayvanlara yem olarak kullandıkları bitkiler arasında öğrencinin en fazla verdiği cevaplar buğday(55), arpa(41), korunga( 35) dır. Öğrenciler hayvanlara ilaç olarak kullanılan bitkiler hakkında fazla bilgiye sahip değiller. Bu soruya öğrencilerin sadece %3'ü cevap vermiştir. Süs olarak kullandıkları bitkiler için ise 115 öğrenciden 55'i papatya, 40'ı üzerlik cevabını vermiştir. Bitki çeşitliliği denilince ne anlıyorsunuz sorusuna ise öğrencilerin 17'si hiçbir cevap vermemiştir. 45 öğrenci bitki çeşitliliği sorusuna, farklı şekillerde, farklı yerlerde ve farklı amaçlarda kullanılan, farklı bitkiler topluluğu, 23 öğrenci sağlık amaçlı kullanılan bitkiler, 10 öğrenci yiyecek, içecek amaçlı kullanılan bitkiler, 8 öğrenci yararlı-zararlı bitkiler, 3 öğrenci yenilebilen?yenilemeyen bitkiler, 4 öğrenci doğayı güzelleştiren tüm yeşil bitkiler, 6 öğrenci kendiliğinden biten ya da dikilen bitkiler cevaplarını verdilerAnahtar Kelimeler: Biyolojik çeşitlilik, çevre eğitimi, bitki çeşitliliği

The purpose of this study; is to identify the awareness levels of 8th grade of primary school students against plants in their environments biological richness. Especially, it is tried to determine the level of awareness the students against the plant diversity of Biological sources.Sample of the study constitutes of 8th grade students which studying in Kars Başgedikler 60. Year Regional Boarding Primary School during education term of 2010-2011 115 (57 female and 58 male) students participated for the research. During the implementation phase of the study, photographs were taken of 57 plants which can be seen most frequently by the students and asked to students for identify these plants. During the process of identifying species of plants, asked for identification from specialists. Semi-structured interview form was used as a data collection tool. While this interview form was prepared, gains in curriculum were taken into account. Three semi-structured interview questions were prepared. These questions were using for interview with students. Content analyses were used to analyze the data for the interview form. Also, were accounting the frequency and percentage.As a result of this study; all of the students could identify kuş ekmeği, stinging nettle onion and corn tassel correctly among plants in the photographs. 21 plants were not identified by any of the students (Çayır Adaçayı, Ballıbaba, Hindida , Wild Radish, Kuş Fiği, Karabaş grass, Adi Şahtere, Mountain mint, Mayasır grass, Medik, cat grass, Yabani Gımı, Yavşan grass, Hatun Parmağı, Andız grass, Üzerlik, Civanperçemi, Işgın, Çaşır, Geven, Kanarya grass). In addition, it became apparent that students do not recognize majority of plants in their environment even though included in science programs as a result of observations (gives examples to various life forms living in the vicinity of the near and far, as a result of observations lists the similarities and differences in plants of the around, realizes that biological diversity in ecosystem and emphasizes the importance of biological diversity in ecosystem). According to the results of first semi-structured interview question, stinging nettle(107), kuşekmeği (100) and evelik (94) are three most frequently answers. Most of the students know the names of plants but don?t know the benefits of them. Among the most frequently given answers as medicine by 115 students are stinging nettle (60), evelik(41) and thyme(39). Among the most frequently given answers as food crops by 115 students are kuşekmeği(24), evelik(22) and stinging nettle(18). Among the most frequently given answers as fodder for animals by 115 students are wheat(55), barley(41), korunga(35). Students do not have more information about plants used as medicine for animals (Only 3% of the students were the answer to this question). 55 students from 115 students were the answer daisy, 40 students from 115 students was answer for use as ornamental plants. 17 of students did not respond to the questions?what did you understand the plant diversity??. 45 students gave answer to plant diversity question that plants which is used in different ways, different places and different purposes and community of different plants, 23 students gave answer that plants used for health purposes, 10 students gave answer that plants used for food and drink, 8 students gave answer that plants used for edible-inedible plants, 3 student gave answer that plants which can eat or can?t eat,3 student gave answer that all green plants used for beautify the environment, 6 student gave answer that plants which be ending in spontaneous or planted.Key Words: Biological variety, environmental education, variety of plant.