Yoncaya (Medicago sativa L.) ait yabani aksesyonların, yerel çeşitlerin ve modern çeşitlerin morfolojik özellikler yönüyle karşılaştırılmaları

Abstract

Yonca, dünyanın dört bir yanında tarımı yapılmakta olan yüksek enerjili ve besin açısından bol miktarda protein içeren bir baklagil (Fabaceae) yem bitkisidir. Ülkemiz yoncanın doğal yayılım alanının üzerinde bulunmaktadır ve bu açıdan zengin bir genetik kaynak havuzuna sahip olduğumuz söylenebilir. Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA) Bitki Genetik Kaynaklar Sistem (GRIN) tarafından son yüzyılda farklı zaman dilimlerinde ülkemizden toplanan ve depolanan zengin bir yonca genetik kaynakları koleksiyonu mevcuttur. Bu çalışma kapsamında ABD Tarım bakanlığı bitki genetik kaynaklar sistemi kapsamında depolanan ve bu koleksiyondan 91 aksesyon değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu hedefler doğrultusunda (i) bu genetik kaynakların ülkemize yeniden getirilmesi ve kayıt altına alınması (ii) günümüz koşularında kontrollü arazi şartlarında performanslarının ölçülmesi ve (iii) bu genetik kaynakların modern varyeteler ile karşılaştırılarak modern bitki ıslahında yoncada sağlanan gelişmenin hesaplanması hedeflenmiştir.Tüm 100 aksesyon ve çeşit bir arada düşünüldüğünde yerel ırk koleksiyonunun modern çeşitlerle birlikte ortalama olarak performans gösterdiği saptanmıştır. Ancak bireysel anlamda tek tek aksesyon performansına bakıldığında en yüksek performansın %20'lik kısmında sadece yerel çeşitler ile bazı yabani varyetelerin bulunduğu saptanmıştır. Genel anlamda son 100 yılda modern bitki ıslahı ile verim artışını saptanmamıştır. Anahtar Kelimeler: Baklagil, Medicago, Verim, Germplasm

Alfalfa is a forage legume cultivated throughout the world. Turkey is located on a geographical area that is also considered as the natural distribution range for alfalfa genetic resources. USDA Germplasm Resources Information Network (GRIN) has a Turkish landrace and wild accessions collection gathered from Turkey in last century. In this study we evaluated the agronomic performance of a total of 100 historical landraces, wild accessions and modern cultivars in a replicated field trial in two locations in Kars Province of Turkey in order to (i) acquire the collection and increase seeds (ii) to evaluate the field performance of the accessions in a replicated field trial (iii) to deduce the effects of modern plant breeding via comparing landraces with modern cultivars. The results revealed that when all 100 entries evaluated the historical landraces on average perform as high as modern cultivars for the agronomic traits such as total biomass yield and plant height. When the accessions and entries considered separately, the top 20 accessions were all landraces with a few high performing wild accessions outperforming modern cultivars. The results conclude that there is not a significant improvement for forage biomass yield in Turkey in last century based on the current study. The outcome of the current study suggests that the plant genetic resources could directly be used to improve modern alfalfa cultivars and there for of tremendous importance. Key Words: Legumes, Medicago, Yield, Germplazm