İnsan hakları krizlerine yapılan insancıl müdahalelerin hukuki dayanakları

Abstract

İnsancıl müdahale tanımı tam olarak belli olmamakla birlikte temelde kabul edilen özelliklere sahiptir. Bunların başında yapılacak olan müdahalenin insancıl amaçlarla yapılıyor oluşu yer almaktadır. Bunun yanında yapılan müdahalenin zorlayıcı olması yani müdahale edilen devletin bunu kabul etmiyor olması gerekmektedir. Bu da o ülkenin iç işlerine müdahale anlamına gelebilecektir. Doktrinde tartışılan konu olaraksa müdahalenin askeri güç ile olmasının gerekliliği yatmaktadır. Bazı görüşler kuvvet kullanımı ya da en azından kuvvet kullanma tehdidini gerekli görmekte ise de diğer bir görüş olarak ülkenin iç işlerine müdahale edildikten sonra yapılacak olan müdahalenin siyasi veya ekonomik yaptırımlar içermesini de yeterli bulmaktadır. İnsan haklarının yoğun olarak ihlalleri de insancıl müdahale için sebep oluşturabilmektedir. Bu ihlallerin ortadan kaldırılabilmesi ve uluslararası barış ve güvenliğin korunması için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararları ile müdahalelerde bulunulmuştur. Bunun yanında devletler de tek başlarına ya da grup olarak müdahalede bulunmuştur ve bulunmaktadır. Yapılan bu insancıl müdahalelerin sebepleri birbirlerine benzemekle beraber ciddi anlamda farklı yanları da bulunmaktadır. O kadar ki bir olayda aynı sebep ile müdahale edilmişken bir diğerine müdahale edilmemiş olabilmektedir. Müdahalenin eşik değeri de olaydan olaya farklılık gösterebilmektedir. Peki bu sebepler nelerdir ve hangi durumlara göre değişmektedir? Belli olan sınırlar var mıdır yoksa tamamen bir keyfilik mi söz konusudur? Yapılan insancıl müdahale sınırlar çerçevesinde yapıldığında hukukilik kazanabilir mi, yoksa iç işlerine müdahale her durumda hukuksuz mu olacaktır?

Humanitarian Intervention has some basic attributes but there is not an exact definition of it. As the first attribute it can be said that all of humanitarian interventions are done with humanitarian goals. Besides that intervention must be coercive means that the home country shall not accept the intervention. This can mean interfering with the country's internal affairs. Whether the intervention shall be done by military power is at the center of arguments in the doctrine. Some thoughts is that use of force or at least threat of use of force is necessary but according to the others so long as there is an interfering with internal affairs even economic or political interventions can be humanitarian intervention. Intense violation of human rights can also be a reason for humanitarian intervention. To overcome these violations and to protect the international peace and security, some of them are intervened by the use of United Nations Security Council resolutions. There are also some countries that intervened and intervening alone or as a group. Even though reasons of these interventions are similar, there are some serious differences. One might not be intervened even if the issue and reason is same. Threshold of intervention might also differ according to the situation. Then what are these reasons and in which situations reasons change? Is there any certain line or is it decided totally arbitrarly? Can a humanitarian intervention be legal if it is done according to some rules or interfering with internal affairs is illegal whatever the reason is?