Stokların Türkiye Muhasebe Standartları ve Vergi Usul Kanunu açısından karşılaştırılması ve uygulamaya etkisi

Abstract

Türkiye'de firmaların büyük bir çoğunluğu, finansal raporlarını Vergi Usul Kanunu (V.U.K.)'nda yer alan hükümlere göre düzenlemektedirler. Stokların işletmelerin aktiflerinde ve dönen varlıklarında büyük bir öneme sahip oldukları düşünüldüğünde, işletmelerin finansal raporlarını devletin vergi alacağını korumaya yönelik olarak düzenlenen esaslar çerçevesinde düzenlemek, kuşkusuz finansal tablo kullanıcılarını yanıltacaktır. Doğru ve gerçeği yansıtacak en makul bilgilerden mahrum kalan finansal rapor kullanıcıları, firma hakkında isabetli karar veremeyecektir. Küreselleşmeyle birlikte Türkiye'deki küçük ölçekli firmalar bile uluslararası alanda rekabet edebilir duruma gelmiştir. Dünyada finansal raporlamada bir tek düzelik sağlayabilmek için Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (U.F.R.S.) oluşturulmaktadır. U.F.R.S. ile düzenlenmiş finansal raporlar, tüm finansal rapor kullanıcılarına daha doğru bilgiler sunmaktadır. Türkiye'de de bu çerçevede Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (T.M.S.K.) tarafından, U.F.R.S. ile uyumlu olarak Türkiye Muhasebe Standartları (T.M.S.) yayınlanmıştır. Yeni Türk Ticaret Kanunu tasarısının kabul edilmesiyle beraber, Türkiye'deki firmalar T.M.S.'yi uygulamak zorunda kalacaktır. Türkiye Muhasebe Standartları'ndan ikincisi, Stoklar ile alakalı düzenlenmiştir. Bu çalışmada, stoklar V.U.K. ve T.M.S. 2 açısından kapsamlı bir şekilde ele alınarak, uygulamaya ne gibi etkileri olduğu değerlendirilmiştir. V.U.K.'a göre stoklar, maliyet bedeliyle değerlenir. Stokların değerinde düşme olduğu durumlarda, yasanın el verdiği şekillerde emsal bedeli ile değerleme imkanı vardır. T.M.S. 2'ye göre stoklar, maliyet ve net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değerlenecektir. V.U.K.'a göre sabit genel üretim giderlerinin dönüştürme maliyetine yüklenmesinde üretim kapasitesinin teorik kapasitede olduğu varsayılmaktadır. T.M.S. 2'de, sabit genel üretim giderlerinin dönüştürme maliyetlerine dağıtımında, üretimin ?normal kapasitede? gerçekleştiği varsayılmaktadır. İşletmeler stoklarını vadeli olarak satın aldıkları durumlarda peşin alım ile vadeli alım arasındaki fark T.M.S. 2'ye göre finansman gideri olarak dikkate alınacaktır. V.U.K.'a göre ise, buradaki vade farkı emtianın maliyetine eklenecektir.

Most of the companies in Turkey arrange their financial reports according to the decisions in Tax Procedure Law (T.P.L.) . When we think that inventories have great importance in assets of business enterprises and their returning properties, it is undoubtedly going to mislead the financial table users when business enterprises arrange their reports according to fundamental principles of the protecting tax claim of government. Financial table users who are deprived of the most reasonable information that reflects the truth and fact will not be able to make an appropriate decision. Together with globalism, even small companies now can rival in international field. In order to make financial reporting monotonous, International Financial Reporting Standards (I.F.R.S.) is being formed. Reports that are arranged through I.F.R.S. present more accurate information to all financial report users. In Turkey also Turkish Accounting Standards (T.A.S.), which is in harmony with U.F.R.S., was published by Turkish Accounting Standards Board. Together with the acceptance of New Turkish Trade Law, companies in Turkey are going to have to apply T.A.S. The second one of T.A.S. was arranged about the inventories. In this study, inventories were considered with the point of view of T.P.L. and T.A.S. 2 and evaluated about what kind of effects it had. According to T.P.L., inventories gain in value with its cost price. When there is decrease in the value of inventories, there is a chance to value them in harmony with the law. According to T.A.S. 2, inventories shall be measured at the lower of cost and net realizable value. According to T.P.L., while loading fixed production overheads to the conversion cost, it is assumed that production capacity is in theoric capacity. In T.A.S. 2, in distributing fixed production overheads to conversion cost, production is assumed to be carried out in ?normal capacity?. When business enterprises buy their inventories with a fixed term, the difference between beforehand purchase and purchase with fixed term is going to be taken into consideration as financing expense according to T.A.S. 2. But according to T.P.L. the difference of fixed period of time is going to be added to the cost of inventories