Sinemada görüntü düzenlemesi: Günümüz Türkiye sineması çerçevesinde bir değerlendirme

Abstract

Araştırmamızın amacı Türkiye sinemasında görüntü düzenlemesinin gelişimi ve bugünkü durumunun film analizleri çerçevesinde incelemektir. Bu kapsamda ilk önce sinemanın temelini oluşturan hareketli görüntünün dünyada ortaya çıkışı araştırılmıştır. Daha sonra sinemanın diğer sanatlardan ayrılarak kendi dilini oluşturma çabalarına değinilmiştir. Kendi dilini oluşturan sinema artık tüm dünyada yedinci sanat olarak kabul görmüştür. Hareketli görüntünün tam anlamı ile sinematografik bir değer taşıması için bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu özelliklerden biri, izleyiciyi etki altına almak ve belli bir sinema dilini oluşturmak adına görüntülerin belirli kurallara göre düzenlenmesidir. Araştırmamızın ilk bölümünde sinemanın ortaya çıkış evrelerinden bahsedildikten sonra ikinci bölümde görüntü düzenleme kurallarına teknik açıdan bakılmıştır. Üçüncü bölümde ise, görüntü düzenleme konusunda Türk sinemasının günümüze kadar olan gelişimine bakılmıştır ve bu kapsamda 1996 yapımı `Eşkıya` filmi İle 2010 yapımı `Av Mevsimi` filminin görüntü düzenleme kurallarına göre analizi yapılmıştır. Tez çalışmasına başlarken öncelikle konuyla ilgili yazılı ve görsel kaynak taraması yapılmış, ardından görüntü yönetmeni Uğur İçbak'ın 20 Kasım 2013 tarihli `Boğaziçi Film Festivali` kapsamında düzenlenen atölye çalışması gözlemlenmiştir. Elde edilen veriler ışığında araştırma kapsamındaki filmler analiz edilmiştir. Araştırmamız esnasında, yeterli yatırım yapılmadığı ve gerekli önemin gösterilmediği Türk sinemasının 1970'lerden sonra büyük bir çöküşe doğru gittiği görülmüştür. Bu çöküşe neden olan etmenlerden biri, Amerikan sinemasında kullanılan sinema tekniğinin ve görsel kalitenin Türk sinemasında olmayışıdır. Bu durum 1990'lı yıllara kadar devam etmiştir. 1990'larda ise farklı sinema diline sahip yönetmenler film yapmaya başlamış ve okullu olarak adlandırabileceğimiz görüntü yönetmenleri ortaya çıkarak dramatik ve psikolojik atmosfer oluşturma adına görüntüyü kaliteli bir şekilde kullanmaya başlamışlardır. Bu değişimler Türk sinemasının yeniden yükselişe geçmesini sağlamıştır. Araştırmamızın sonucunda görüyoruz ki günümüzde Türk filmlerini seyretmek için milyonlarca izleyici sinema salonlarını doldurmaktadır. Türk filmleri teknik ve estetik açıdan yabancı filmlerle yarışır duruma gelmiştir hatta ülkemizde birçok Türk filmi yabancı filmlerden daha fazla gişe yapmaktadır. Bunun en büyük sebeplerinden biri de artık sinemamızda aydınlatma, kamera hareketleri, çekim ölçekleri, çerçeve düzenlemesi, ses ve kurgu bağlamında görüntülerin izleyiciyi etki altına alabilecek atmosferde ve kalitede olmasıdır.

The aim of this thesis is to examine current situation of image editing in Turkish cinema and also its development by film analyses. In this context, firstly the invention of motion picture which provides a basis for cinema was examined. Next, it was touched on the efforts of cinema for formation of its own language by separating other branches of art. In this way, the cinema with its own language was accepted as the 7th art all over the world. A motion picture should have certain properties to mean in terms of cinematography. One of these properties is editing images according to some principles to influence audience and create a certain cinema language.After discussing the emergence phases of cinema, image editing principles were examined technically in the second part. In the third part, the development of Turkish cinema in terms of image editing was examined. And in this context, `Eşkıya` produced in 1996 and `Av Mevsimi` produced in 2010 were analyzed in terms of image editing principles. Before beginning to thesis, written and visual literature was reviewed and then, the workshop of Uğur İçbak (a director of photography) which was organized in `Bosphorus Film Festival` dated November 20, 2013 was observed. In the light of the obtained data, the films were analyzed. In the course of the study, it was realized that Turkish cinema, which was not valued and not made investment, begin to fall into decay after 1970s. One of the reasons for this decay was that Turkish cinema did not have visual quality and techniques used in American cinema. This situation continued until 1990s. In 1990s, directors who had different cinema languages began to produce films and educated cinematographers began to use images effectively to create a dramatic and psychological atmosphere in the films. These all changes led to rise of Turkish cinema again. At the end of the study, we can see that today millions of audience watch Turkish movies. Turkish movies have come to compete with foreign movies in terms of cinema techniques and aesthetics. Even many Turkish movies do more box offices than foreign movies. One of important reasons for this success is that today Turkish cinema has capacity to produce high quality movies in terms of lightening, camera motions, shot scales, frame layout, sound and montage.