İş güvencesizliği algısının ve örgütsel güven düzeyinin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkileri: Devlet ortaokulu ve özel ortaokul öğretmenleri üzerine bir araştırma

Abstract

Çalışanların örgütlerine katkıda bulunmak amacıyla kendilerinden beklenilenin öte-sinde sergiledikleri davranışlar olarak bilinen örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD), örgüt yönetimi alanında öne çıkan bir konu olarak görülmekte ve bu davranışların ser-gilenmesi örgüt performansına olumlu yönde katkı sağlamaktadır. Bundan dolayı han-gi değişkenlerin çalışanların örgütlerinin başarılı olması için beklenen rol davranışla-rının ötesinde davranış sergilemesine etki ettiğinin araştırılması gerekmektedir. Söz konusu etkilere dair alan yazında muhtelif araştırmalar olduğu halde, iş güvencesizli-ği, örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışının birlikte yer aldığı araştırmaya rastlanmamıştır. Bu nedenle bu araştırmanın alan yazında bulunan ilgili boşluğun ka-patılmasına katkı sağlayacağı öngörülmektedir. Araştırmanın temel amacı devlet okulu ve özel okul öğretmenlerinin iş güvencesizliği algılarının ve örgütsel güven düzeylerinin örgütsel vatandaşlık davranışının oluşu-mundaki etkisini araştırmaktır. Araştırmamızın evreni 2014- 2015 eğitim-öğretim yı-lında İstanbul'da görev yapan ortaokul öğretmenlerinden, örneklemi ise İstanbul'da 2014- 2015 eğitim-öğretim yılında görev yapan devlet ortaokullarındaki 610, özel or-taokullardaki 398 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin genel olarak iş güvencesizliği algılarının `düşük`, örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık düzeylerinin `yüksek` ol-duğu söylenebilir. Özel ortaokul öğretmenlerinin iş güvencesizliği algıları devlet orta-okulu öğretmenlerine göre düşük, örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı sergileme düzeyleri devlet ortaokulları öğretmenlerine göre daha yüksektir. Özel okul-larda iş güvencesizliğinin niteliksel iş güvencesizliği boyutunun ÖVD' yi anlamlı ve negatif yönde etkilediği fakat devlet okullarında niteliksel iş güvencesizliğinin ÖVD üzerindeki etkisinin istatistiksel olarak anlamsız olduğu ortaya koyulmuştur. Devlet okullarında ve özel okullarda niceliksel iş güvencesizliğinin ÖVD'ye olan etkisi ista-tistiksel olarak anlamsız bulunmuştur. Ayrıca, yöneticiye ve örgüte duyulan güvenin ÖVD'yi anlamlı ve pozitif yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: İş Güvencesizliği, Örgütsel Güven, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı

Organizational citizenship behavior (OCB) known as extra- role behavior of emplo-yees which is beyond what is expected of them for the performance of their organiza-tions is seen as a prominent issue in the field of organizational management and exhi-biting these behaviors contributes positively to organizational performance. For this reason it is required to investigate which variables' have effects on extra role behavio-urs of employees for organizations' success. Despite several studies in the literature to determine the causality of this effect, there is no research on the relationship between these three variables: job insecurity, organizational trust and organizational citizenship behaviour. Through this work, it is believed that the gap in the literature will be clo-sed. Main purpose of this study is to determine the effects of the perceptions of job insecu-rity and organizational trust level of public and private middle school teachers on their organizational citizenship behaviours. The universe of the study was formed of middle school teachers working in Istanbul during the 2014-2015 educational year and the samples of the study consisted of 610 teachers working in public middle scho-ols and 398 teachers working in private middle schools. According to the findings obtained in the study it is emerged that teachers' perceptions of job insecurity in general is `low`, level of overall organizational trust and organiza-tional citizenship behaviour level is `high`. Perceived job insecurity level of teachers' is lower in private middle schools than in public middle schools. On the other hand, organizational trust and organizational citizenship behaviour level of teachers in priva-te middle schools is higher than teachers in public middle schools. It has been shown that the qualitative job insecurity which is a dimension of job insecurity in private schools has a significant and negative effect on OCB, but in public schools the effect of qualitative job insecurity on OCB is statistically insignificant. Quantitative job in-security on OCB is statistically insignificant in both public and private schools. In ad-dition, trust in manager and organization have a significant and positive effect on OCB in both public and private schools.Key Words: Job Insecurity, Organizational Trust, Organizational Citizenship Behavior.