İş-yaşam dengesi, sosyal destek ve sosyo-demografik faktörlerin tükenmişlik üzerindeki etkisi

Abstract

İş ve yaşam dengesinin, sosyal desteğin ve sosyo-demografik faktörlerin; çalışanların tükenmişlik durumuna etki edebileceği problemi, tezin konusunu oluşturmaktadır. Alanyazındaiş-yaşam dengesi ile tükenmişlik ilişkisini ve sosyal destek ile tükenmişlik ilişkisiniinceleyen birçok araştırmaya rastlanılmaktadır. Buna karşılık iş-yaşam dengesi, sosyaldestek, sosyo-demografik faktörler ve tükenmişlik ilişkisini birlikte araştıran çalışmayarastlanılmamaktadır. Tezin bu bağlamda alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.Araştırmanın örneklemini perakende, lojistik, sanayi, eğitim ve hizmet sektörü çalışanlarıoluşturmaktadır. İş-yaşam dengesinin, sosyal desteğin ve sosyo-demografik faktörlerinçalışanların tükenmişlikleri üzerindeki etkileri hiyerarşik regresyon analizi ile değerlendirilmiştir.Araştırma bulgularına göre; çalışanların yaşları arttıkça, duyarsızlaşmalarının azaldığıgörülmektedir. Kendine zaman ayırma düzeyi arttığında da çalışanların duyarsızlaşmadüzeylerinin azaldığı görülmektedir. Çalışanlar kendine daha fazla zaman ayırdıkça, duyarsızlaşmada olduğu gibi benzer şekilde duygusal tükenmişlik de azalmaktadır. Çalışanlaryaşamı ne kadar fazla ihmal ederse, kişisel başarıları da azalmaktadır. Buna karşılık;çalışanların yaşamı ihmal etme düzeyleri arttıkça, insanlarla daha fazla ilgilenmektedirler.İş-yaşam uyumu ve yaşamın işten ibaret olması değişkenlerinin kişisel başarı üzerindekietkisinde bilgisel ve maddi desteğin kısmi aracılık etkisi; yaşamı ihmal etme değişkeninininsanlarla ilgilenme üzerindeki etkisinde duygusal desteğin kısmi aracılık etkisiistatistiksel olarak anlamlı bulunmaktadır.Sonuç olarak; insan motivasyonunda en temel gereksinimler olan fizyolojik ihtiyaçlar vegüvenlik ihtiyaçları, asgari düzeyde dahi karşılanamayıp kendine zaman ayıramayan çalışanların tükenmişlikleri artmakta; iş ve aile yaşamları olumsuz etkilenebilmektedir.

The object of the dissertation is exploring the effect of work-life balance, social supportand socio-demographic factors on employees' burnout. In the literature, there have beenmany studies about the relationship between work-life balance and burnout, also the relationship between social support and burnout. On the contrary, it is not encountered toany study in the literature that researches the relationship together with both work-lifebalance, social support, socio-demographic factors and also burnout. In this context, it isthought that this dissertation should contribute to the literature. Employees of retailing,logistics, industry, education and service sectors comprise the sample of the research. Theeffects of work-life balance, social support and socio-demographic factors on employees'burnout have been analyzed via hierarchical regression analysis.In compliance with research findings; the older the employees, the less their depersonalization is. When the level of taking time for oneself increases, the level of employees' depersonalization decreases. As employees level of taking time for oneself increases, emotional exhaustion is diminishing, likewise depersonalization. Besides, should neglecting life level of employees' increase, their personal accomplishment level decreases. On the contrary, as the neglecting life level of employees' increases, involvement with people level of them increases. The effect of variables work-life accordance and life is just working on personal accomplishment; informational and instrumental support has a partial mediating effect. Besides, the effect of neglecting life on involvement with people; emotional support has a statistically significant partial mediating effect.As a result; if physiological needs and security needs which are the basic requirements inhuman motivation can not be met even at the minimum level; then, employees who arenot able to take time for oneself should be exhausted or burned out; so, their work andfamily lives can be affected negatively.