Serbest ticaret anlaşmalarının Türkiye`nin ticaret hacmi üzerine etkileri: Tarım sektörü örneği

Abstract

Uluslararası ticaret sistemi, İkinci Dünya Savaşı sonrası yıllarda bölgesel entegrasyon hareketleri ve küreselleşme olgusundan önemli ölçüde etkilenmiştir. Uluslararası ticaretin liberasyonu için Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması ( GATT) imzalanarak ülkeler arasındaki gümrük tarifeleri ve tarife dışı engeller kaldırılmaya çalışılmış, sonrasında da GATT kurumsallaştırılarak Dünya Ticaret Örgütü'ne (DTÖ) dönüştürülmüştür. Ancak DTÖ düzenlemelerinin günümüz ihtiyaçlarını karşılayamaması nedeniyle, ülkeler ekonomik ve ticari ilişkilerini geliştirebilmek için ikili ticaret anlaşmaları yapmaya yönelmişlerdir. Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) bunlardan en yaygın olanıdır. Türkiye'de gerek 1980 sonrası dünya ile entegre olma çabası gerekse Gümrük Birliği sebebiyle Avrupa Birliği'nin (AB) ticari politikalarına uyum sağlama yükümlülüğü altında STA imzalamaya başlamıştır. Önemli bir nokta ise Gümrük Birliği kapsamına tarım ürünleri dahil edilmezken, STA imzalanan ülkeler ile tarım ürünleri tavizi de söz konusu olmuştur. Tüm dünya ülkeleri için çok hassas bir konu olan tarım sektörü, Türkiye içinde büyük önem taşımaktadır. Bazı tarım ürünleri Türkiye'nin başta gelen ihracat ürünlerini oluşturmaktadır. Bu sebeple STA imzalanan ülke ile karşılıklı taviz verilen tarım ürünlerinin Türkiye'nin ihracatını ve ithalatını önemi ölçüde etkileyeceği düşünülmektedir. Bu çalışmayla birlikte STA'ların Türkiye'nin tarımsal ürün ticaret hacmine etkileri literatür taramasıyla birlikte Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Birleşmiş Milletler (BM) veri tabanları aracılığıyla ulaşılan dış ticaret istatistikleri ile değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda STA'ların Türkiye'nin tarımsal dış ticaret hacmine olumlu yönde katkısı olduğu anlaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bölgesel Entegrasyon Hareketleri, Serbest Ticaret Anlaşması, Dış Ticaret, Tarım

International trade system was effected as important level by regional integration acts and globalisation facts after the Second World War. For the liberalisation of international trade, the General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) was signed to try cancelling the customs tariffs and barriers except tariffs between states and the after that GATT was changed to World Trade Organisation (WTO) as institutionally but the countries turned into signing dual trade agreements to improve economics relations and trade relations, because of not having enough regulations of WTO for todays needs. The most preferenced agreements are free trade agreements in these. The result of customs union agreement and policy to integration with the world after 1980, Turkey also signed free trade agreements with the responsibility for adoptation to EU trade policy. An important point is that while agricultural products are excluded from the customs union, there have been concessions granted on agricultural products for countries that signed an Free Trade Agreement (FTA). A quite sensitive issue for all the countries of the world, the agricultural sector is also crucial for Turkey's economy. Certain products of agriculture are the top export items of the country. For this reason, it is believed that reciprocal concessions between FTA signees and Turkey on agricultural products will likely impact Turkey's export and import. In this framework, the effects of free trade agreements on Turkey's foreign trade capacity is worked to explain with using the statistics of Turkish Statistical Institute (TÜİK) and United Nations (UN) about foreign trade. As a result of studies that was understood FTA's have a positive additive on Turkey's agriculturel foreign trade volume.Key Words: Regional Integration Acts, Free Trade Agreement, Foreign Trade, Agriculture