Geleneksel Türk hamamlarının mekansal açıdan incelenmesi ve çağdaş yorumu

Abstract

Tarih boyunca insanlığa seslenmiş olan her dinin emrettiği en önemli şartlardan biri temizliktir. Türklerin kabul etmiş olduğu İslamiyet dininde de temizlik çok önem yer tutmaktadır. İslami gelenekte diğer dinlerden farklı olarak kullanılan suyun akar şekilde olması şartı bulunmaktadır. Bu şart Türklerdeki hamam kültürünün benzer yapıdaki Roma ve Bizans hamamlarından ayrılan en önemli unsuru olmuştur. Akan su şartı nedeniyle ilk Türk hamam örnekleri dere veya kaplıca yakınlarına inşa edilmiştir. Kaplıca hamamlarından sonra ise vakıflara gelir sağlamak için inşa edilen halk hamamı kültürü başlamıştır. İstanbul'un fethinden sonra bu şehre birçok sayıda halk hamamı ve ardından da saray ve köşk hamamları inşa edilmeye başlanmıştır. Fakat bu hamamlar zamanla çeşitli nedenlerle (doğal afet veya bakımsızlık) günümüze kadar ulaşamamıştır. Günümüze kadar ulaşabilen hamamların ise bir kısmı hamam işlevini sürdürürken bir kısmı ise restoran veya alışveriş merkezi gibi alanlara dönüştürülmüştür. Bu çalışmada Türk hamamları mekânsal açıdan incelenmiş ve günümüzde restorasyon aşamasından geçen bu hamamların çağdaş yorumu incelenmiştir. Çalışmada, hamamlar hakkında literatür taraması yapılarak tarihçesi, mekânsal özellikleri, iç mekân donatıları incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise Kılıç Ali Paşa Hamamı, Tahtakale Hamamı ve Ağa Hamamı'nın günümüzdeki çağdaş yorumu incelenmiştir.

One of the most important conditions that every religion that has called out to humanity has commanded throughout history is the cleansing. In the religion of Islam, which turkish people have accepted, cleanliness has a significant position .There is a condition that the water used be flowingly, unlike any other religion in the world, in islamic tradition. This condition was the most important factor separating Roman and Byzantine baths in the similar structure of the Turkish baths. Due to the flowing water condition, the first Turkish bath samples were built near streams or hot springs. After the hot spring baths, the public bath culture, which was built to provide income to foundations, started. After the conquest of Istanbul,many public baths were built to this city and then palace and mansion baths have been started to build.But, these baths couldn't get reach in time because of various reasons(natural disaster or neglect) until today.some of the baths that get reach untiltoday, keep on the bathroom function while the others have been converted into areas such as restaurants and shopping malls.In this study, the spatial interpretation of Turkish baths and contemporary interpretation of today are examined. In the study, their history, spatial features, interior spaces were examined by doing literature search about hammams. In the last part of the study, the contemporary interpretation in present day of Tahtakale hamam, Aga hamam and XX hamam was examined.