Tahkim yargılamasında acil durum hakemi

Abstract

Bir uyuşmazlığın ortaya çıkışından sonra bu uyuşmazlık nihai olarak çözülene dek tarafların çeşitli sebeplerle geçici hukuki korumaya ihtiyaç duyması mümkündür. Tahkim yargılamasında, tahkime başvuru ile dosyayı ele alacak hakem heyetinin oluşması arasında haftalar, bazı hallerde aylar geçebilmektedir. Bu süre içerisinde geçici hukuki korumaya ihtiyaç duyan taraflar için tek çare devlet mahkemeleriydi. Bu durumun tarafların uyuşmazlıklarını tarafsız tahkim yargılaması içerisinde uzman hakemlerce çözmek yönündeki iradeleriyle çeliştiği düşünülmekteydi. İşte acil durum hakemi mekanizması bu sürede geçici hukuki koruma sağlamak için devlet mahkemelerine alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Günümüzde acil durum hakemi kuralları pek çok tahkim kurumu tarafından tahkim kurallarına dâhil edilmiştir. Bu kurumlara yapılan acil durum hakemi başvurularındaki artış mekanizmanın etkinliğinin uygulamada da kabul gördüğünü göstermektedir. Acil durum hakemi tarafından verilen kararlara çoğunlukla taraflarca kendiliğinden uyulmakla beraber, bu kararların cebri icrasının mümkün olup olmadığı da tartışılmaktadır. Bazı hukuk sistemlerinde bu kararların icrasına ilişkin düzenlemelere yer verilmeye başlanmıştır. Bu örnekler mekanizmanın etkinliği ve gelişimi için umut vaad etmektedir. Çalışmamızın ilk bölümünde milletlerarası tahkimde geçici hukuki koruma kavramı ve türleri ile acil durum hakeminin tarihsel gelişimi ve günümüzde gelinen nokta incelenmektedir. İkinci bölümde, acil durum hakeminin yetkisi ve yargılama usulü ayrıntılı olarak ele alınmaktadır. Son bölümde ise acil durum hakemi tarafından verilebilecek kararlar ve bu kararların icra edilebilirliği, bu kararların türleri ve nitelikleri ışığında değerlendirilmiştir.

It is possible to need interim measures for several reasons in the period where a dispute is occured but it is not finally resolved. In arbitration, it may take weeks, sometimes even months to constitute an arbitral tribunal after the commencement of arbitral proceedings. In this period, the only option to seek interim measures for the parties was national courts. This was deemed contradictory to the parties intention to solve their disputes within the neutral system of arbitration and with expert arbitrators. Emergency Arbitrator mechanism is created as an alternative to national courts for interim measures needed in the period between the occurence of a dispute and the constitution of arbitral tribunal. Today, many of the arbitral institutions incorporated emergency arbitrator rules to their arbitration rules. The increasing number of emergency arbitrator applications to these institutions shows us that it's efficiency is being accepted in practice. Although the emergency arbitrator decisions is being complied by the parties in general, the discussions on the enforceability of these decisions is also ongoing. Recent amendments are made in some international arbitration acts in order to provide enforceability to emergency arbitrator decisions. These are promising developments for the efficiency and improvement of emergency arbitrator mechanism. In the first part of the thesis, the concept and the types of interim measures has been evaluated together with the historical development of emergency arbitrator and the point arrived. In the second part, the jurisdiction and procedure of emergency arbitrator is adressed in detail. Finally, in the last part of the thesis, decisions of emergency arbitrator and enforceability of these decisions have been examined in light of the the types and qualifications of emergency arbitrator decisions.