İHAM ve Anayasa Mahkemesi uygulamaları ışığında Türk idari yargılama hukukunda mahkemeye erişim hakkı aracı olarak dava dilekçesi

Abstract

Usul hukuku kuralları, bir hukuk düzeninde ilgililere tanınan maddi hakların korunması ve kullanılması esnasında riayet edilmesi gereken kuralları ifade etmektedir. Usul hukuku kurallarına riayet edilmemesi, çoğu zaman hak taleplerinin, maddi hukuk açısından herhangi bir değerlendirme yapılmaksızın reddedilmesine sebebiyet verdiği için; usul hukuku kurallarının içeriği ve niteliği, kişisel hakların güvence altına alınması bakımından son derece önem taşımaktadır. Usul hukuku kuralları arasında da dava açma usulünü düzenleyen kurallar, davacı ile mahkeme arasındaki ilk temasın sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaları sebebiyle özel bir öneme bir sahip bulunmaktadır.İdari yargıda dava açılmasıyla ilgili usul hukuku kuralları, `yazılı usulle (dilekçe ile) dava açılması` ve `dava dilekçesinin 2577 sayılı Kanun'da öngörülen şekil kurallarına tâbi olması` şeklinde kendisini göstermektedir. Ancak idari yargı mercilerinde dava açılabilmesinin bazı şekil kurallarına tâbi kılınması, şekil kurallarına aykırı hareket edilerek dava açılmasını engellediği için adil yargılanma hakkı kapsamında bulunan mahkemeye erişim hakkına yönelik bir müdahale oluşturmaktadır. Özellikle dava dilekçesine ilişkin şekil kurallarının katı ve sert uygulanarak kişilerin mahkemeye erişimlerinin engellenmesi veya aşırı derecede zorlaştırılması, adil yargılanma hakkı ile çelişen sonuçlar doğurabilecektir.Bu çerçevede bu çalışma ile İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun dava dilekçesine ilişkin kurallarının bugünkü uygulanma şekli mahkemeye erişim hakkı açısından incelenmiş ve mahkemeye erişim hakkı ile adalet kamu hizmetinin iyi işlemesi amaçları doğrultusunda bu kurallarda değişiklik yapılması gerekip gerekmediği sorusuna cevap aranmıştır. Bu inceleme yapılırken İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi ile Anayasa Mahkemesi'nin mahkemeye erişim hakkına ilişkin içtihatları göz önünde bulundurulmuştur.Anahtar Kelimeler: İdari dava dileçesi, mahkemeye erişim hakkı, dilekçe ret, İnsan Hakları Mahkemesi, formül dilekçe

Procedural laws denote legal rules which must be met while protecting and benefitting from individuals' rights in any legal system. Since, in most cases, failure in meeting procedural laws causes refusal to claim rights without an assessment on substantive law, the content and the qualification of procedural laws are very important in respect of securing individual rights. Among those procedural rules, the principles framing the procedure of filing a lawsuit are of particular importance as they ensure a vigorous first connection between the plaintiff and the court.Procedural laws concerning filing a lawsuit in the administrative justice show themselves as `the obligation to bring a lawsuit via written pleas` and `the obligation for written pleas to be in compliance with procedural principles laid down in Law no.2577`. However, since it hinders bringing legal proceedings before courts without complying with those procedural laws, the fact that filing a lawsuit before administrative courts is subject to certain procedural conditions constitutes an interference to the right of access to a court which is under the scope of the right of a fair trial. Particularly hindrance from access to a court or rendering it very difficult by strictly applying the procedural rules concerning the petitions designed for filing a lawsuit may cause results incompatible with the right of a fair trial.In this context, through this essay the implementation of procedural rules concerning the petitions designed for filing a lawsuit in administrative justice has been examined in terms of the right to access to a court and an answer has also been sought on whether it is required to make amendments on those rules for promoting the right to access to a court and realising the purpose of the good governance of the public service of justice. While conducting this examination the case-law of the European Court of Human Rights and the Constitutional Court concerning the right to access to a court have been taken into consideration.Keywords: Lawsuit Petition for Administrative Cases, The Right of Access to a Court, Dismissal of Petition, The European Court of Human Rights, The Constitutional Court, The Application Form (Template Petition)